استیکینگ ارز دیجیتال – Crypto Staking چیست؟
به زبان ساده، استیکینگ – Staking به معنای دریافت سود در ازای نگهداری یک ارز دیجیتال است. برای انجام استیکینگ دو راه وجود دارد: راه اول، نگهداری ارز دیجیتال در کیف پول است. برای مثال شما می‌توانید یک رمز ارز را در تراست والت خود نگهداری کرده و در ازای آن سود دریافت کنید. به این روش استیکینگ سرد هم گفته می‌شود. راه دوم، انجام این کار از طریق یک صرافی ارز دیجیتال است. برای مثال، شما می‌توانید با خرید ارز دیجیتال کاردانو و نگهداری آن در صرافی بایننس، سود حاصله را دریافت کنید. این روش به دو صورت Locked و Flexible نیز قابل انجام است.
پیش از اینکه بخواهیم در مورد استیکینگ یک ارز دیجیتال صحبت کنیم، بهتر است در مورد مکانیزم الگوریتم اثبات سهام – Proof of Stake اطلاعاتی داشته باشیم. مکانیزم اثبات سهام یا PoS، نوعی مکانیزم اجماع در یک شبکه بلاک چین است، که امنیت و کارایی شبکه را تامین می‌کند. در ادامه، مختصری در مورد نحوه عملکرد PoS ها صحبت کرده و سپس، به توضیح استیکینگ می‌پردازیم.
الگوریتم اثبات سهام (PoS) چیست؟
سازوکار شبکه بلاک چین بیت کوین، بر اساس الگوی اثبات کار یا Proof of Work است. با این کار، تمامی تراکنش‌ها درون یک بلاک قرار می‌گیرند. سپس این بلاک‌ها به هم متصل شده و یک شبکه بلاک چین را تشکیل می‌دهند. در واقع در مکانیزم PoW، ماینرها برای یافتن پاسخ یک مسئله ریاضی باهم به رقابت می‌پردازند. هرکدام از ماینرها که سریع‌تر از دیگران به پاسخ مسئله دست یابد، مجوز وارد کردن یک بلاک به بلاک چین را دریافت خواهد کرد.
در یک شبکه غیرمتمرکز، روش PoW یک مکانیزم بسیار قوی در رسیدن به اجماع است. اما یکی از مشکلات این روش، وجود حجم زیادی از محاسبات توسط ماینرها است. هدف اصلی از استخراج و عمل ماینینگ در یک شبکه بلاک چین، تامین امنیت آن شبکه است. به اعتقاد طرفداران این مکانیزم، تامین شبکه بلاک چین کار ارزشمندی است و انجام این حجم از محاسبات برای تامین آن قابل توجیه است. اما برخی افراد نظر دیگری دارند. برخی این سوال را مطرح کرده‌اند که آیا بدون صرف محاسبات سنگین در روش PoW، نمی‌توانیم امنیت شبکه را تامین کنیم؟
این سوال زمینه‌ساز ورود روش PoS و استیکینگ به حوزه بلاک چین شد. ایده اصلی در این روش، ذخیره و نگهداری یک ارز دیجیتال است. در این روش، مطابق پروتکل شبکه و در فواصل زمانی معین، شبکه به کاربران خود (نودها یا گره‌ها) این امکان را می‌دهد که بلاک‌های جدید را تایید کرده و بلوک جدیدی ایجاد کنند. معمولا، احتمال انتخاب یک گره برای تایید بلاک جدید، بر اساس مقدار کوین ذخیره شده توسط فرد است. هر نودی که مقدار بیشتری کوین ذخیره کرده باشد، شانس بالاتری برای دریافت حق تایید بلاک‌ها خواهد داشت.
برخی از طرفداران استیکینگ و به طور کلی روش اثبات سهام معتقدند که تولید بلاک جدید به روش PoS، مقیاس پذیری یک شبکه بلاک چین را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد. به طور مثال، شبکه اتریوم دقیقا به منظور رفع مشکل مقیاس‌پذیری، قصد تغییر الگوریتم اجماع خود از PoW به PoS را دارد. این تغییر در قالب اتریوم ۲ معرفی خواهد شد.
مبدع روش استیکینگ کیست؟
سانی کینگ (Sunny King) و اسکات نادال (Scott Nadal)، اولین افراد معرف این روش در سال ۲۰۱۲ بودند. این دو محقق، از مکانیزم استیکینگ به عنوان روشی برای ایجاد یک ارز دیجیتال همتا همچون بیت کوین یاد کرده‌اند. اولین ارز مجازی که از این روش در آن استفاده شد، پیرکوین – Peercoin بود. شبکه بلاک چین و عرضه اولیه سکه – ICO این رمز ارز، توسط مکانیزم اثبات کار انجام شده بود اما در ادامه، امنیت شبکه آن توسط مکانیزم اثبات سهام تامین شد.
استیکینگ ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟
همانطور که در بالا اشاره شد، در مکانیزم اثبات کار، بلاک‌های جدید توسط ماینرها و با انجام عملیات ماینینگ تولید می‌شوند. اما در مکانیزم PoS، بلاک‌های جدید و تایید تراکنش‌ها، از طریق عمل Staking صورت می‌پذیرد. عمل استیکینگ شامل نودهایی از شبکه است، که مقداری از کوین شبکه بلاک چین را نگهداری می‌کنند. سپس پروتکل شبکه به صورت اتفاقی و در یک بازه زمانی معین، از میان این به اصطلاح استیکرها – Stakers، یک نود را به عنوان مسئول تایید تراکنش‌ها و ایجاد بلاک جدید انتخاب می‌کند. در این روش، هر گره‌ای که مقدار کوین بیشتری ذخیره کرده باشد، شانس بیشتری برای ایجاد بلاک جدید دارد.
در روش استیکینگ، نیازی به خرید تجهیزات جهت ایجاد بلاک‌های جدید نیست. در روش PoW، برای استخراج بلاک‌های جدید نیاز به دستگاه‌های ماینر قدرتمند داریم. سرمایه‌ای که برای خرید تجهیزات ماین کردن رمز ارزها مورد نیاز است، عموما مبلغ قابل توجهی است که بایستی توسط ماینرها تامین شود.
پاداش استیکینگ ارز دیجیتال یا Staking Reward چطور محاسبه می‌شود؟
این سوال پاسخ واحدی ندارد. هر شبکه مطابق پروتکل خود پاداش را محاسبه می‌کند. عموما شبکه‌های بلاک چین مبتنی بر مکانیز اثبات سهام برای محاسبه سود و پاداش استیکینگ فاکتورهای زیر را مدنظر قرار می‌دهند:
- چه مقدار کوین توسط نود ذخیره شده است.
- مدت زمان نگهداری کوین توسط نود چه مقدار است.
- مقدار کل کوین‌های ذخیره شده در شبکه چه مقدار است.
- نرخ تورم
- دیگر فاکتورها…
استخر استیکینگ یا Staking Pool چیست؟
یک استیکینک پول – Staking Pool، مجموعه افرادی است که اقدام به ذخیره و نگهداری یک ارز دیجیتال کرده‌اند. این افراد از طریق استخر استیکینگ به هم متصل شده، تا شانس خود را برای دریافت پاداش افزایش دهند. این هودلرها از طریق هم‌افزایی مقدار دارایی‌های خود، برای دریافت پاداش شانس بیشتری دارند. در انتها و در صورت دریافت پاداش، این جایزه بین تمامی شرکت کنندگان توزیع خواهد شد. توزیع پاداش با مقدار دارایی هر فرد تناسب دارد. راه‌اندازی یک استخر استیکینگ عموما کار پرهزینه و زمانبری است و وجود این استخرها، برای شبکه‌ای که ورود به آن دشوار است (از لحاظ فنی و مالی)، بسیار اهمیت دارد.
به جز مورد بالا، وجود این استخرها برای هودلرها موقعیت بسیار مناسبی را جهت سرمایه‌گذاری فراهم کرده است. پس از Staking، زمان برداشت یا رفع بلوکه شدن سرمایه، توسط پروتکل شبکه تعیین می‌شود. معمولا حداقل مقدار ارز دیجیتال جهت ذخیره و استیکینگ به گونه‌ایست که از رفتارهای مخرب جلوگیری شود.
انواع استیکینگ و سیوینگ ارز دیجیتال
همانطور که پیشتر گفتیم، Staking ارزهای مجازی انواع متفاوتی دارد. در این بین می‌توان استیکینگ سرد (Cold Staking)، استیکینگ قفل شده (Locked Staking) و استیکینگ منعطف (Flexible Staking) را نام برد. البته با توجه به بروزرسانی‌های اخیر بایننس، گزینه‌های جدیدی به‌نام Flexible Saving یا پس‌انداز معطف و Fixed Saving یا سیوینگ ثابت اضافه شده است.
استیکینگ قفل شده (Locked Staking)
لاکد استیکینگ، فرایند هولد کردن دارایی‌های دیجیتال درون کیف پول صرافی، در راستای پشتیبانی از یک شبکه بلاک چینی است. بنابراین تا زمانی که وجوه شما در والت صرافی قفل شده باشد، سود دریافت می‌کنید. در رابطه با این دارایی‌ها به محض برداشت از والت، سوددهی نیز متوقف خواهد شد. هر ارز دیجیتالی زمان انتظار مختص به خود را دارد. توجه داشته باشید که با قفل کردن دارایی مود نظر در والت صرافی، امکان ترید و معامله تا زمان برداشت، دیگر امکان‌پذیر نیست. البته در این حالت هر زمان که بخواهید با انتخاب گزینه Redeem قادر به خارج کردن دارایی از حالت استیک هستید، اما اگر پیش از اتمام زمان لازم برای قفل شدن این کار را انجام دهید، هیچ سودی به شما تعلق نخواهد گرفت.
تصویر زیر، لیستی از ارزهای دیجیتال با قابلیت Locked Staking در صرافی بایننس هستند. برای مشاهده آن‌ها در صرافی بایننس روی این لینک کلیک نمائید.
باتوجه به تصویر بالا، در حال حاضر ارز دات (DOT) با ۳۲٫۷۹ درصد، بیشترین سود استیکینگ قفل شده را در صرافی بایننس به‌همراه دارد. البته باید این نکته را مدنظر داشت که درصد سودهای ارائه شده در طول زمان و بسته به وضعیت مشارکت‌کنندگان در استیکینگ، تغییر می‌کند.
نکات مهم در رابطه با استیکینگ قفل شده:
- APY: سرنام عبارت Annual Percentage Yield و به معنای بازده درصدی سالیانه است. بنابراین تمامی این سودها به صورت سالیانه بوده و با قفل کردن دارایی به صورت ماهانه، سود نیز به تعداد ماه‌ها شکسته می‌شود.
- (Duration (Days: تعداد روزهایی است که برای ارز دیجیتال مورد نظر قابلیت استیکینگ قفل شده وجود دارد. بنابراین در این حالت بسته به ارز مورد نظر، امکان Stake به صورت ۱۵ روزه، ۳۰ روزه، ۶۰ روزه یا ۹۰ روزه وجود خواهد داشت.
- Minimum Locked Amount: مقدار حداقلی لازم برای استیکینگ را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، برای کسب سوددهی از استیکینک DOT، باید حداقل ۱۰ واحد رمز ارز دات داشته باشید.
استیکینگ سرد (Cold Staking)
استیکینگ سرد را می‌توان زیرمجموعه استیکینگ قفل شده در نظر گرفت. این روش اشاره به ذخیره یک ارز دیجیتال در والت سردی دارد که به اینترنت متصل نخواهد شد. این نوع از ذخیره‌سازی یک ارز دیجیتال را می‌توان از طریق یک کیف پول سخت افزاری انجام داد. برخی از شبکه‌های بلاک چینی، امکان ذخیره آفلاین دارایی‌ها را فراهم می‌کنند. این روش استیکینگ از امنیت بالاتری برخوردار است. بدیهی است تا زمانی که هودلر، دارایی خود را در همان کیف پول نگهداری کند، سود دریافت خواهد کرد. اما به محض انتقال دارایی، این پاداش متوقف خواهد شد. از طرف دیگر، علاوه بر امنیت بالای این روش، Staking رمز ارزها مناسب افراد دارای سرمایه زیاد است.
والت صرافی بایننس به نام تراست والت نیز فقط قابلیت استیکینگ قفل شده را دارد.
استیکینگ منعطف (Flexible Staking)
مشابه استیکینگ قفل شده، استیکینگ منعطف نیز شامل نگهداری رمز ارز در یک والت ارز دیجیتال جهت پشتیبانی از عملیات یک شبکه بلاک چینی است. تفاوت این روش با Locked Staking در عدم نیاز به قفل شدن وجوه است. در این حالت، شما می‌توانید همراه با هولد کردن ارزهای دیجیتال، آن‌ها را ترید کنید. البته Flexible Staking نسبت به روش Locked سوددهی کمتری دارد.
پیش از به‌روزرسانی بایننس، استیکینگ منعطف یکی دیگر از گزینه‌های موجود برای کسب سود و درآمد منفعل از داریی‌ها بود. اما اخیرا این قسمت حذف شده است و به Flexible Saving تغییر یافته است.
سیوینگ یا پس‌انداز قفل شده (Locked Saving)
لاکد سیوینگ با نام فیکسد سیوینگ (Fixed Savings) نیز شناخته می‌شود. تفاوت سیوینگ با استیکینگ این است که در Staking، شما ارز را در کیف پول صرافی قرار داده و با این کار به پیشرفت شبکه بلاک چینی مربوطه کمک می‌کنید. اما در Saving در واقع ارز را به صرافی قرض می‌دهید و در ازای آن پاداش دریافت می‌کنید. در این حالت، مدت زمان نگهداری رمز ارز در والت صرافی کوتاه‌تر از حالت استیکینگ است. این قسمت همان سرویس وام دهی یا لندینگ بایننس است. در این حالت، نرخ سودآوری نسبت به سیوینگ منعطف بسیار بیشتر است. در این حالت نیز با توجه به اسم آن، باید حتما در مدت زمان مشخص دارایی در حساب صرافی بماند تا سود آن به حساب شما واریز شود. در صورت برداشت پیش از موعد مقرر، هیچ سودی به شما تعلق نخواهد گرفت.
در زیر لیست ارزهای ارائه شده در صرافی بایننس برای سیوینگ ثابت یا قفل شده را مشاهده می‌کنید. برای مشاهده در خود صرافی بایننس، روی این لینک کلیک نمائید.
سیوینگ یا پس‌انداز منعطف (Flexible Saving)
تفاوت حالت سیوینگ منعطف با قفل شده در این است که سود به صورت روزانه محاسبه شده و امکان برداشت در هر لحظه و زمانی وجود دارد، اما مشخصا مقدار سودآوری کمتر از حالت قفل شده خواهد بود. در زیر برخی از رمز ارزهای موجود (در حال حاضر ۵۲ ارز دیجیتال) برای سیوینگ منعطف در صرافی بایننس نشان داده شده است:
دیفای استیکینگ (DeFi Staking)
دیفای استیکینگ نیز یکی دیگر از گزینه‌های موجود برای داشتن درآمد منفعل از صرافی بایننس است. نکات مربوط به این بخش همانند مدل Locked Staking و Flexible Staking است
