بیزینس مدل کانواس یک چارچوب برای تجزیه و تحلیل کسب و کار است. الکساندر اوستروالدر، یک نظریه‌پرداز سوئیسی در حوزه کسب و کار است که این بیزینس مدل را در سال ۲۰۱۰ معرفی کرد. از آن زمان تاکنون، بیزینس مدل کانواس به یکی از محبوب‌ترین ابزارهای مدیریتی برای صاحبان کسب و کارها و مدیران شرکت‌ها تبدیل شده است.
چارچوب اوستروالدر به صورت یک پرسشنامه طراحی شده است تا تحلیل وضعیت استارتاپها و یافتن نقاط قوت آن‌ها آسان‌تر شود. ما در این مقاله قصد داریم عناصر و اجزای این بیزینس مدل را بررسی کنیم و دلایل اهمیت آن را برای کسب و کار شما توضیح دهیم.
بیزینس مدل کانواس از چه بخش‌هایی تشکیل است؟
بیزینس مدل کانواس (Business model canvas)، چارچوبی است که خلاصه‌ای از نقاط قوت، نقاط ضعف و فرصت‌های توسعه یک شرکت را نشان می‌دهد. شما با کمک این چارچوب می‌توانید تمام این موارد را برای هر نوع شرکتی با هر اندازه و هر سابقه ای (از یک استارتاپ گرفته تا یک کسب و کار قدیمی بزرگ) مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید.
بیزینس مدل کانواس یک جدول با ۹ بخش است که هرکدام از آن‌ها نشان دهنده یک بُعد خاص از یک استارتاپ یا یک کسب و کار هستند. اگر شما تمام بخش‌های جدول را تکمیل کنید، تجسم مدل کسب و کار برای شما آسان‌تر خواهد بود. ما در این بخش از مقاله هر یک از بخش‌های بیزینس مدل کانواس را با جزییات بیشتر توضیح می‌دهیم.
-
شرکای اصلی
شما در این بخش از بیزینس مدل کانواس، باید نام تمام همکاران و شرکای کسب و کار خود را بنویسید و نحوه همکاری خود را با آن‌ها نیز مشخص نمایید. به عنوان مثال، در این مدل، شما باید مشخص کنید تأمین کننده اصلی و همکار شما در حوزه تأمین اطلاعات چه کسی است. با کمک این بخش شما می‌توانید درک کنید که حامیان کسب و کار شما کدام شرکت یا افراد هستند یا تاکنون کدامیک از همکاران و شرکای خود را از دست داده اید.
-
فعالیت‌های اصلی
در این بخش شما باید آن دسته از فعالیتها و اقدامات شرکت خود را که باید برای حفظ مشتریان، همکاران و شرکا، جذب مشتریان جدید و افزایش درآمد انجام دهید، بنویسید.
-
منابع اصلی
در این بخش از بیزینس مدل کانواس باید روی منابعی متمرکز شوید که به افزایش درآمد و جذب مشتریان شما کمک می‌کنند. این منابع می‌توانند شامل منابع مالی، اعتباری، اطلاعاتی و انسانی باشند.
-
ارزش پیشنهادی در بیزینس مدل
هنگام تکمیل بیزینس مدل کانواس، باید نوع مسئله یا مشکلی را که می‌توانید برای مشتریان خود حل کنید، وارد نمایید. شما باید برای تکمیل این بخش به این سؤال‌ها پاسخ دهید. آن‌ها از تعامل با شرکت شما به چه چیزی دست می یابند؟ چگونه محصول یا خدمت شما می‌تواند نیازهای آن‌ها را برطرف کند؟
شما می‌توانید مناسب‌ترین قیمت را ارائه دهید، یا بهترین کارکنان استخدام کنید تا مشتریان از ارتباط با شما بسیار راضی باشند. از طرف دیگر امکان دارد محصول و خدمت شما نسبت به رقبای شما تفاوت خاصی نداشته باشد. اما شرکت شما می‌تواند به عنوان شرکت دوستدار محیط زیست شناخته شود یا فعالیت‌های خیریه انجام دهد. تمام این توضیحات نشان دهنده ارزش پیشنهادی منحصر به فرد استارتاپ شما است.
-
طبقه بندی مشتریان
این بخش شما باید مخاطبان هدف خود را طبقه بندی کنید. در واقع شما باید توضیح دهید فعالیت‌های شرکت شما برای کدام گروه از افراد انجام می‌شوند و کدام گروه از مشتریان شما در اولویت قرار دارند.
-
روابط با مشتریان
در این قسمت شما باید بر نحوه تعامل شرکت با مشتریان خود تمرکز کنید. شاید باید مشخص کنید که نحوه ارائه خدمات شما به مشتریان به صورت سفارشی است یا سلف سرویس؟ همچنین باید به این سؤال پاسخ دهید که آیا شما محصول نهایی خود را به مشتریان می‌فروشید یا با آن‌ها همکاری می‌کنید؟ حتماً شما باید به این جزئیات توجه کنید و در مورد آن‌ها در بیزینس پلن خود کاملاً توضیح دهید.
-
کانال‌های ارتباطی
در این بخش باید به این سؤالات به طور دقیق پاسخ دهید: از چه راه‌هایی می‌خواهید با مشتریان فعلی و بالقوه خود ارتباط برقرار کنید؟ آیا این راه‌های ارتباطی شامل شبکه های اجتماعی، تبلیغات از طریق اپلیکیشن یا ارائه خدمات پشتیبانی است؟ و افراد چگونه می‌توانند محصولات و خدمات شما را خریداری کنند؟
-
ساختار هزینه در بیزینس مدل
در این قسمت از بیزینس مدل کانواس باید هزینه های عمده خود را مشخص کنید. سپس، باید هزینه های اصلی و مهم کسب و کار خود از سایر هزینه هایی که کمترین تأثیر را بر فرآیندهای کسب و کار شما دارند، تفکیک کنید.
-
راه‌های کسب درآمد
در این قسمت شما باید توضیح دهید کسب و کار شما از چه راه‌هایی می‌تواند درآمد کسب کند؟ این راه‌ها می‌توانند شامل فروش یا اجاره کالا یا خدمت و یا حق اشتراک باشند. ما پیشنهاد می‌کنیم شیوه ها و معیارهای اصلی قیمت گذاری کالا و خدمت خود را نیز مشخص کنید. بنابراین می‌توان گفت بیزینس مدل کانواس یک ابزار مفید و کاربردی برای تعیین استراتژی جامع در تمام مراحل کسب و کار شما است.
زیرا به تعیین مسیر توسعه آینده شما کمک می‌کند. شما با تکمیل کردن این چارچوب می‌توانید از مزایای آن حتی در مرحله استارتاپ کسب و کار خود یا پیش از راه اندازی آن، استفاده کنید. این بیزینس مدل به شما کمک می‌کند تا محصول یا خدمت خود را بررسی کنید. همچنین به شما امکان می‌دهد تا نقاط ضعف و قوت کسب و کار یا ایده خود را شناسایی نمایید. بنابراین شما فرصت اصلاح آن‌ها را در حین راه اندازی استارتاپ خود دارید.
-
دلایل ایجاد بیزینس مدل کانواس برای یک استارتاپ
وقتی شما ایده جدیدی برای کسب و کار خود دارید و بازار هدف خود را به خوبی نمی‌شناسید، با ایجاد یک بیزینس مدل کانواس می‌توانید ابعاد مختلف ایده خود را بررسی کنید. در نتیجه تسلط بیشتری برای شروع کار خود خواهید داشت. این بیزینس مدل مزایای متعددی برای یک استارتاپ دارد. زیرا:
-
دیدگاه روشن و ماندگاری از ابعاد مختلف کسب و کار خود خواهید داشت
وقتی اطلاعات مربوط به بخش‌های مخاطب هدف، ارزش ارائه شده به مشتریان و راه‌های کسب درآمد را به صورت مکتوب داشته باشید، بسیار بهتر از حالتی است که آن‌ها را فقط در ذهن خود حفظ کنید.
-
با یک مدل کسب و کار تکمیل شده، برقراری ارتباط با همکاران، شرکا و سرمایه گذاران آسان‌تر می‌شود
شما وقتی افکار خود را به طور واضح و بدون هیچ ابهامی توضیح دهید، می‌توانید طرح‌ها و حقایق کسب و کار خود را به روشنی بیان کنید. بنابراین این چارچوب، راهکاری مؤثری برای معرفی کسب و کار خود به سایر افراد است.
-
کانواس به شما کمک می‌کند حتی قبل از ارائه محصول خود نقاط ضعف کار خود را پیدا کنید
وقتی شما در حال تکمیل بیزینس مدل کانواس خود هستید، امکان دارد با سؤالاتی مواجه شوید که تاکنون به ذهن شما خطور نکرده اند. به عنوان مثال شرکا و همکاران شما چه کسانی هستند؟ و راه‌های ایجاد ارتباط با مشتریان چگونه خواهد بود؟
-
بیزینس مدل کانواس یک چارچوب پویا است
یعنی شما لازم نیست فقط یکبار آن را تکمیل کنید و همیشه طبق آن پیش بروید. در واقع هر زمان که لازم است تغییری را در هر یک از ابعاد و بخش‌های بیزینس مدل خود ایجاد کنید، می‌توانید اینکار را انجام دهید. به عنوان مثال، اگر شرکا و همکاران کمی دارید و یا آن‌ها قابل اعتماد نیستند، باید فوراً به دنبال شرکای جدید باشید. شما پس از پیدا کردن شرکای جدید می‌توانید آن‌ها را به بیزینس مدل خود اضافه کنید.
-
می‌توانید ریسک‌های شرکت تازه تأسیس خود را در هر مرحله از رشد آن، به دقت محاسبه کنید
در واقع برخی از سازمان‌های بزرگ معروف که سال‌هاست در بازار جایگاه خود را دارند، احتمالاً مانند یک استارت‌آپ به مدل‌های کسب و کار نیازی ندارند. اما یک استارتاپ در رقابت با چنین شرکت‌های بزرگی با مخاطراتی مواجه می‌شود که با کمک بیزینس مدل کانواس، می‌تواند آن‌ها را در هر مرحله از کار خود به دقت شناسایی کرده و از تأثیرات آن‌ها جلوگیری کند.
