نرم افزار تبلو یا Tableau یکی از قدرتمندترین ابزارهای تجسم داده است که با سرعت زیادی رو به توسعه و تکامل می باشد. از تبلو Tableau به عنوان ابزاری در صنعت هوش تجاری (Business Intelligence) استفاده می شود. به عبارت ساده تر، کاری که تبلو برای کاربران این حوزه انجام می دهد. طبقه بندی و چیدمان داده های بسیار متنوع به شیوه ای است که برای کاربران قابل خواندن، درک و تحلیل باشد.
آنالیز یا همان تحلیل داده ها، با استفاده از تبلو امری بسیار آسان است. همچنین این نرم افزار، تجسم داده ها را در قالبی مانند داشبورد یا worksheet در اختیار کاربران خود قرار می دهد. داده هایی که به کمک تبلو طبقه بندی شده اند، در تمام سازمان ها، توسط متخصصین در هر سطحی قابل خواندن و درک هستند. البته تبلو به کاربران غیر حرفه ای خود نیز امکان تهیه داشبوردهایی بر اساس داده های موردنظرشان را ارائه می دهد.
آشنایی با برخی از مهمترین امکانات تبلو Tableau
برخی از مهمترین امکانات تبلو که به سبب آن ها این نرم افزار توانسته است نظر مخاطبین زیادی را به سمت خود جلب نماید، به شرح زیر هستند:
- ترکیب کردن داده ها (Data Blending)
- تحلیل در حال (Real Time Analysis)
- تعامل و همکاری داده ها (Collaboration of Data)
یکی از ویژگی های مثبت و بسیار دوست داشتنی درباره نرم افزار تبلو این است که برای کار کردن با این نرم افزار نیازی به داشتن هیچ گونه مهارت برنامه نویسی یا دانش فنی ندارید.
نرم افزار تبلو توانسته است به واسطه ویژگی ها و امکاناتی که دارد در صنعت ها و زمینه فعالیت های مختلف نظر کاربران زیادی را از بین محققان، صاحبین کسب و کارها و فعالین در مشاغل مختلف به سمت خود جلب نماید.
مجموعه محصولات تبلو
مجموعه محصولات تبلو یا Tableau Suite Product، به طور کلی به شرح زیر می باشد:
- دسکتاپ تبلو Tableau Desktop
- تبلو ورژن عمومی Tableau Public
- تبلو آنلاین Tableau Online
- سرور تبلو Tableau Server
- تبلو خوان Tableau Reader
برای درک بهتر مجموعه محصولات تبلو و آنچه که به واسطه این محصولات به وقوع می پیوندد. باید گفت که به طور کلی تحلیل داده ها در تبلو به دو صورت کلی انجام می شود :
۱- ابزارهای توسعه (Developer Tools) : ابزارهای تبلو که از آن ها در جهت توسعه استفاده می شود. مواردی مانند ایجاد داشبوردها، جدول ها، گزارش گیری ها، تجسم داده و مواردی از این دست. محصولاتی از مجموعه محصولات تبلو که در این دسته بندی جای می گیرند، Tableau Desktop و Tableau Public هستند.
۲- ابزارهای اشتراک گذاری : همانطور که نام گذاری این دسته نشان می دهد، هدف از وجود این ابزارها ایجاد امکان به اشتراک گذاری جداول، گزارش ها، داشبوردها، تجسم داده ها و موارد دیگری است که توسط ابزارهای توسعه تبلو به وجود آمده اند. محصولاتی از مجموعه محصولات تبلو که در این دسته بندی قرار می گیرند، Tableau Online، Tableau Server و Tableau Reader هستند.
آشنایی با محصولات تبلو
اکنون که متوجه شدیم مجموعه تبلو به طور کلی به چه بخش هایی تقسیم می شود و وظیفه هر بخش در آن چیست. بهتر است نگاهی هم به توضیحات مربوط به هر محصول در مجموعه محصولات تبلو بیندازیم و ببینیم که کار هرکدام از آن ها چیست.
Tableau Desktop
تبلو در ورژن دسکتاپ خود، مجموعه عظیمی از ابزارها و امکانات را برای کاربران جهت تهیه گزارشات و دسته بندی اطلاعات و داده ها مهیا ساخته است. از ساخت جداول و گزارشات گرفته تا ادغام کردن آن ها با یکدیگر و چیدمانشان به هر نحوی که مطابق میل کاربر است. همه این اقدامات در Tableau Desktop قابل انجام هستند.
برای آنکه افراد بتوانند از داده های به روز به صورت زنده و یا همان Live بهره مند شوند، این ورژن دسکتاپی تبلو قابلیت اتصال به پایگاه داده های تحلیلی را دارا است.
بنابراین workbook ها و داشبوردهایی که در این شرایط توسط کاربران ساخته می شوند. قابلیت آن را دارند که چه به صورت لوکال و چه به صورت عمومی منتشر شده و به اشتراک گذاشته شوند.
بنا به اینکه تبلو دسکتاپ را به صورت اتصال به پایگاه داده ها استفاده نمایید یا به صورت مجزا، این محصول در دو نسخه زیر موجود است:
- تبلو دسکتاپ شخصی : که در آن تمام workbook ها و داشبورد ها به صورت خصوصی و فقط برای یک کاربر قابل استفاده و دستری است.
- تبلو دسکتاپ حرفه ای : که در آن تمام داده ها و اطلاعات قابلیت به اشتراک گذاری با دیگر کاربران را دارا هستند. این نسخه از تبلو دسکتاپ درواقع کامل ترین نسخه از این محصول است که تمام امکانات تعبیه شده برای Tableau Desktop در آن موجود و فراهم است.
Tableau Public
محصول دیگری که پیش تر نام آن را در فهرست مجموعه محصولات تبلو مشاهده کردیم. ورژن عمومی تبلو یا همان Tableau Public بود که اکنون قصد داریم اندکی بیشتر با امکانات و اهداف آن آشنا شویم.
از نحوه نام گذاری آن مشخص است که این نسخه از تبلو برای دسترسی بیش از یک کاربر به اطلاعات و اتفاقات موجود در تبلو طراحی و منتشر شده است. از این رو هیچ یک از تغییراتی که در اطلاعات آن ایجاد می شوند قابلیت ذخیره شدن به صورت local را ندارند.
بنابراین هر تغییری که توسط هر یک کاربران بر روی اطلاعات اعمال شود، برای سایرین نیز قابل مشاهده است. این محصول تبلو برای افراد تازه کاری که علاقه مند به یادگیری نحوه کار کردن با تبلو هستند بسیار مناسب است. هر شخصی که این نسخه را دانلود نماید به راحتی می تواند به تمام اطلاعاتی که افراد دیگر بر روی آن کار می کنند دسترسی داشته باشد.
همچنین از این نسخه برای زمان هایی که افراد می خواهند اطلاعاتی را با عده کثیری از مردم به صورت عمومی به اشتراک بگذارند نیز استفاده می شود.
Tableau Server
تبلو سرور مخصوص استفاده در سازمان ها و کمپانی ها طراحی شده است. این ابزار همانطور که پیش تر هم توضیح داده شد، در دسته ابزارهای اشتراک گذاری تبلو قرار دارد. به این ترتیب در یک سازمان، نهاد یا کمپانی که تعداد کارکنان زیادی در آن نیازمند دسترسی به اطلاعاتی خاص هستند، از تبلو سرور استفاده می شود. بنابراین تمام workbookها و داشبوردهایی که پیش تر در یکی از نسخه های تبلو دسکتاپ ایجاد شده اند، توسط تبلو سرور برای سایر کارکنان آن محیط کاری نیز قابل مشاهده و دسترسی خواهند بود.
برای دسترسی به اطلاعاتی که توسط تبلو سرور به اشتراک گذاشته شده است، نیازی نیست که تمام کاربران و کارمندان یک مجموعه تک به تک نسخه ای از این محصول را بر روی سیستم های خود نصب نمایند. بلکه همه آن ها می توانند در هر زمانی که خواستند با استفاده از مرورگرشان وارد لینک ایجاد شده تبلو سرور شوند و به کمک رمز عبور و مجوزهای دسترسی خود از اطلاعاتی که در تبلو سرور با آن ها به اشتراک گذاشته شده است، استفاده نمایند.
تبلو سرور معمولا دارای یک ادمین یا مدیر اصلی است که به ورود و خروج تمام کاربران و ثبت و تغییرات تمام داده ها تسلط داشته و ناظر است. سخت افزار و نرم افزار تبلو سرور هر دو در سازمان یا کمپانی که از آن استفاده می کند، نگهداری و پشتیبانی می شوند.
Tableau Online
همانطور که از نام این محصول پیداست، تبلو آنلاین نیز مانند تبلو سرور محیطی است برای به اشتراک گذاری اطلاعات با افرادی دیگر. اما آنچه که این دو محصول را از یکدیگر متمایز می کند، سرور و سخت افزاری است که در تبلو آنلاین به صورت Cloud بود. در خود کمپانی Tableau نگهداری و پشتبیانی می شود. برخلاف Tableau Server که اشاره کردیم سخت افزار آن در خود سازمان یا کمپانی که قصد استفاده از این محصول را دارد نگهداری می شود.
تفاوت دیگر Tableau Online با Tableau Server در فضای نامحدود آن جهت ذخیره سازی اطلاعات است. تبلو آنلاین لینک های مستقیمی به بیش از ۴۰ منبع اطلاعاتی یا Data Sources دارد. دیتا سورس مانند MySQL، Hive، Amazon Aurora، Spark SQL و مواردی از این دست که به عنوان میزبان یا هاست در Cloud قرار گرفته اند.
اکنون به خوبی می دانیم که پیش از استفاده از Tableau Server یا Tableau Online نیاز است که اطلاعات خود را در Tableau Desktop تهیه کرده باشیم و سپس نسبت به اشتراک گذاری آن ها توسط یکی از این دو محصول اقدام نماییم.
Tableau Reader
تبلو خوان یا همان Tableau Reader یک ابزار رایگان برای مشاهده اطلاعات و گزارش های تبلو دسکتاپ یا تبلو پابلیک است. به این ترتیب امکان ایجاد تغییرات بر روی اطلاعات برای شخصی که از Tableau Reader استفاده می کند، فراهم نیست.
درواقع کاربر تبلو خوان فقط می تواند اطلاعات و داده ها را مشاهده کرده یا آن ها را فیلتر نماید تا به نحوی که مورد پسندش است برای نمایش داده شود. اما اجازه انجام کارهایی نظیر ایجاد تغییرات بر روی آن ها یا حذف کردن و مواردی از این دست را ندارد.
بنابراین اگر شما به عنوان یک تهیه کننده گزارش یا ایجاد کننده داشبوردی در تبلو، قصد به اشتراک گذاری آن با افرادی را دارید که فقط باید نظاره گر این اطلاعات باشند و نباید بتوانند در آن ها تغییراتی را ایجاد نمایند. ابتدا لازم است که این افراد محصول Tableau Reader را بر روی سیستم های خود نصب کرده باشند.
تبلو Tableau با این طیف وسیع از محصولات و ابزارها، چگونه کار می کند؟
به طور کلی، آنچه که تبلو با استفاده از تمام نسخه ها و محصولات خود انجام می دهد. آن میتواند می تواند به فضاهای مختلفی وصل شده و اطلاعات مورد نظر کاربر خود را از آن ها استخراج کرده و خروجی بگیرد. به این وسیله کاربر تبلو می تواند با این اطلاعات استخراج شده و جمع آوری شده در تبلو، مجموعه فعالیت های مورد نظر خود را به انجام برساند.
تبلو می تواند هر نوع اطلاعاتی را از هر پلتفرمی که تصورش را می کنید، خروجی بگیرد. از پایگاه داده های ساده ای مانند اکسل و PDF تا پایگاه داده های پیچیده و حرفه ای مانند Oracle یا دیتابیسی در Cloud مانند وب سرویس آمازون، دیتابیس Microsoft Azure SQL، Google Cloud SQL و بسیاری از پایگاه داده های حرفه ای دیگر.
زمانی که تبلو به درستی نصب شد. و مراحل راه اندازی و launch آن با موفقیت پشت سر گذاشته شد، اتصال دهنده های اطلاعاتی آن برای اتصال به هر پایگاه داده ای که مورد نظر کاربر باشد آماده هستند. البته میزان دسترسی و تعداد این اتصال دهنده ها به نسخه تبلو نصب شده بر روی سیستم شما نیز بستگی دارد.
مقایسه تبلو با اکسل
اگرچه با توجه به تمام مزایا و نکاتی که درباره تبلو بیان شد، اکنون به خوبی می دانید که نوع رفتار این دو ابزار با داده ها بسیار متفاوت است. اما از آنجایی که هر دو نرم افزار با داده و اطلاعات سر و کار دارند، ممکن است گاهی در این فکر باشیم که کدام یک مناسب ترین گزینه برای استفاده در شرایط موردنظر ما هستند.
بنابراین باید بگوییم که اکسل در تمام نسخه های آنلاین، اشتراک گذاری و دسکتاپی خود، تنها قادر به نمایش اطلاعات در صفحاتی متشکل از ستون ها و ردیف ها است.
همچنین در ادامه تنها می تواند داده های نوشته شده در ستون ها و ردیف ها را توسط نمودار ها و جداولی از پیش تعیین شده به کاربر خود نمایش دهد. فرمول نویسی در اکسل نیز یکی دیگر از چالش های این نرم افزار برای کاربر خود است.
اما در تبلو اطلاعات را در گراف ها، نمودار ها، جدول ها، اشکال، ابزارهای تجسمی و بسیاری از موارد دیگر نمایش می دهد. همچنین می تواند اطلاعات موجود در اکسل را با امکان کشیدن و انداختن یا همان Drag & Drop معروف، کاوش کرده و برای کاربر استخراج نماید.
مزایای Tableau
به طور کلی برای مزایای بارز این نرم افزار باید گفت:
- یادگیری آن بسیار ساده است.
- با استفاده از آن خواندن و درک اطلاعات به امری ساده تبدیل می شود.
- ظاهر و محیط کاری بسیار حرفه ای و دلنشینی دارد.
- قابلیت اتصال به چند پایگاه داده به صورت همزمان را دارد.
- در تلفن های همراه و گوشی های موبایل با صفحه نمایش کوچک نیز قابل استفاده است.
معایب Tableau
- هزینه های لازم برای دسترسی به امکانات پیشرفته و توانایی استفاده از همه شرایط مهیا برای این نرم افزار بسیار بالا است.
- پشتیبانی پس از فروش برای محصولات تبلو اندکی ضعیف است.
- از نظر ایمنی ضعیف عمل می کند و درواقع ملزومات کافی برای حصول اطمینان درباره نگهداری ایمن از اطلاعات را در بر ندارد.
- برای آنکه بتوان از تبلو در شرایطی حرفه ای گروهی بهره برد نیاز به تخصیص یک تیم IT مجزا برای پشتیبانی از آن است.
- نسخه های قدیمی تر تبلو بسیار ضعیف هستند و قابلیت پشتیبانی از بسیاری از اطلاعات را ندارند. اگرچه این مشکلات در نسخه های جدید برطرف شده است اما هنوز هستند کسانی که از نسخه های قدیمی تر استفاده می کنند و این نسخه ها هنوز کاربران خاص خود را دارند که به دلایلی امکان به روز رسانی تبلو را نداشته اند.
