عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز در سال ۲۰۲۱ سروصدای زیادی به پا کرد و برخی از پروژه‌هایی که از این روش استفاده کردند، درآمدهای خوبی کسب کردند. این پروژه‌ها محدود به یک حوزه خاص نبودند و در بخش‌های مختلف از جمله دیفای، توکن‌های غیرمثلی، متاورس و بازی‌های بلاک چینی پراکنده بودند. به‌عنوان مثال، بازی بلاک‌توپیا (Blocktopia) از جمله پروژه‌هایی بود که در سال ۲۰۲۱ عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز انجام داد و با سود ۵۵۸ درصدی که برای سرمایه‌گذاران خود به همراه داشت، رکورد بیشترین میزان بازگشت سرمایه را در بین IDOهای این سال از آن خود کرد.
در این مقاله، ماهیت و شیوه انجام IDOها را بررسی می‌کنیم، نگاهی به تفاوت‌های این روش جذب سرمایه با ICO خواهیم داشت و با راه‌های شرکت‌کردن در IDOهای جدید و امکان کسب درآمد از آنها آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO) چیست؟
امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای طی چند سال گذشته به‌دلیل توانایی حذف واسطه‌های شخص ثالث و استفاده از قراردادهای هوشمند، به یکی از درخشان‌ترین دستاوردهای شبکه‌های بلاک چینی از جمله شبکه اتریوم تبدیل شده است.
با گسترش دیفای، یکی از بزرگ‌ترین انتقادهای واردشده به صرافی‌های ارز دیجیتال یعنی همان «متمرکزبودن» رفع شد و گونه‌ای جدید از صرافی‌ها به نام صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) پدیدار شدند.
صرافی‌های غیرمتمرکز دستاوردهای زیادی داشتند که مهم‌ترین آنها، امکان تبادل دارایی‌های دیجیتال بدون نیاز به واسطه بود. البته این تنها دستاورد این صرافی‌ها نبود و از دیگر دستاوردهای آنها، می‌توان به امکان اجرای IDO اشاره کرد.
همان طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، IDO مخفف عبارت Initial Dex Offering است و در فارسی از آن تحت عنوان «عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز» یاد می‌شود.
عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز یا همان IDO یک روش نوین برای جذب سرمایه در بازار رو‌به‌رشد ارزهای دیجیتال است که به کاربران صرافی‌های غیرمتمرکز اجازه می‌دهد توکن‌های خود را برای پیش‌فروش در این صرافی‌ها فهرست کنند و بخش قابل‌توجهی از سرمایه اولیه موردنیاز برای راه‌اندازی پروژه خود را با کمک سرمایه‌گذاران خرد جمع‌آوری کنند.
این فرایند هم به نفع سرمایه‌گذاران است هم به نفع صاحبان پروژه‌ها؛ چراکه صاحبان پروژه‌ها سرمایه موردنیاز برای شروع فعالیت خود را دریافت می‌کنند و سرمایه‌گذاران هم پس از راه‌اندازی رسمی و عرضه عمومی توکن‌ها که معمولاً با افزایش چشم‌گیر قیمت همراه است، به سود خوبی می‌رسند.
یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین IDOها متعلق به پروتکل رِیون (Raven Protocol) است که در سال ۲۰۱۹ انجام شد. تیم توسعه‌دهنده ریون برای این کار، صرافی غیرمتمرکز بایننس (Binance DEX) را انتخاب کرد و توکن‌های جدید خود را با یک قیمت مشخص در این پلتفرم عرضه کرد.
تفاوت IDO ،ICO و IEO
یکی از ارکان اساسی برای درک بهتر IDO، بررسی تفاوت‌های آن با ICO و IEO است. ابتدای مقاله اشاره کردیم که ماهیت این سه فرایند تا حد زیادی یکسان است و هر سه آنها انواع مختلفی از «عرضه اولیه» هستند. در حقیقت تنها تفاوتی که بین این سه نوع از عرضه اولیه وجود دارد، شیوه و محل انجام آنهاست.
سال ۲۰۱۷ پروژههای عرضه اولیه سکه یا همان ICO در صنعت کریپتو به اوج خود رسیدند و با استقبال چشم‌گیر از جانب سرمایه‌گذاران مواجه شدند. با این حال، ازآنجاکه هیچ نظارت خاصی روی این‌گونه پروژه‌ها وجود نداشت، تعداد پروژههای کلاهبرداری که تنها با هدف فریب سرمایه‌گذاران و جذب سرمایه آنها راه‌اندازی شده بودند افزایش یافت و باعث شد تا افراد بسیاری سرمایه خود را به‌واسطه این پروژه‌ها از دست بدهند.
پس از مدتی، پروژههای عرضه اولیه صرافی (IEO) پدیدار شدند؛ با این پیش‌فرض که به‌جای اینکه هرکسی به‌تنهایی عرضه اولیه سکه برگزار کند، این فرایند در صرافی‌های متمرکز انجام شود. صرافی‌ها ابتدا شخصاً پروژه‌ای که قصد انجام عرضه اولیه را داشت اعتبارسنجی می‌کردند و در صورتی که پروژه را قابل‌اعتماد می‌یافتند، توکن آن را برای عرضه اولیه فهرست می‌کردند. ازآنجاکه فهرست‌شدن توکن موردنظر در صرافی حتمی بود، سرمایه‌گذاران با اطمینان بیشتری پروژه دلخواه خود را انتخاب می‌کردند.
عرضه اولیه صرافی معضل کلاهبرداری و پروژههای جعلی را حل کرده بود؛ اما خود با دو مشکل «متمرکزبودن» و «کارمزد صرافی» همراه بود.
می‌دانید که تمرکززدایی و حذف واسطه‌ها، یکی از دلایل اصلی پیدایش ارزهای دیجیتال است. این در حالی است که بسیاری از صرافی‌های این ارزها، خود متمرکز هستند. علاوه بر این، انجام عرضه اولیه صرافی مستلزم پرداخت کارمزدهای هزاران دلاری از سوی صاحب پروژه بود.
بنابراین نوع جدیدتری از عرضه اولیه با نام عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز متولد شد که به‌جای صرافی‌های متمرکز، در دکس‌ها انجام می‌شد. این روش بسیار شبیه به عرضه اولیه صرافی است؛ تا جایی که برخی از افراد حتی IEO و IDO را تقریباً یکسان می‌دانند و بر این باورند که می‌توان گفت IDO اساساً یک IEO جدید است.
لانچ‌پدهای کریپتو؛ پلتفرم‌های راه‌اندازی و اجرای IDOها
یکی از اصطلاحاتی که به‌احتمال قوی در ادبیات حوزه IDO زیاد آن را می‌شنوید، اصطلاح «لانچ‌پد» (Launchpad) است. لانچ‌پدها همان پلتفرم‌هایی هستند که میزبان IDOها می‌شوند و می‌توانید پروژههای جدید را در آنها پیدا کنید. به‌بیان دیگر:
هر صرافی غیرمتمرکزی که امکان اجرای IDO را فراهم کند، یک لانچ‌پد یا پلتفرم IDO خوانده می‌شود.
دنبال‌کردن مداوم لانچ‌پدها به کاربران این فرصت را می‌دهد که توکن‌های جدید را پیش از عمومی‌شدن پیدا کنند و قبل از افزایش قیمت، در آنها سرمایه‌گذاری کنند. این لانچ‌پدها همچنین به یک فرایند اعتبارسنجی مجهز هستند تا امکان کلاهبرداری و سرقت سرمایه کاربران را به حداقل برسانند.
آشنایی با ماهیت لانچ‌پدها و برخی از نمونه‌های معروف آنها، برای درک بهتر فرایند IDO ضروری است. بنابراین این قسمت را به معرفی لانچ‌پدهای معروف اختصاص می‌دهیم و پس از آن، شیوه اجرای IDO را بررسی می‌کنیم.
پولکااستارتر
پولکااستارتر (Polkastarter) یک صرافی غیرمتمرکز روی شبکه پولکادات است که به‌عنوان یک لانچ‌پد برای پیش‌فروش توکن‌ها و جذب سرمایه عمومی عمل می‌کند. این صرافی در اواخر سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد و تا زمان نگارش این مقاله توانسته بیش از ۲۰۰,۰۰۰ کاربر جذب کند.
پولکااستارتر یک پلتفرم کاملاً غیرمتمرکز، منبع‌باز و بدون نیاز به مجوز است. همچنین ازآنجاکه روی پولکادات راه‌اندازی شده، نسبت به بلاک چین‌های پرترافیکی مانند بیت کوین و اتریوم مقیاس‌پذیرتر است.
از معروف‌ترین پروژه‌هایی که IDO خود را روی پولکااستارتر انجام داده‌اند می‌توان به اسپایدردائو (SpiderDAO)، ماهادائو (MahaDAO)، فایر پروتکل (Fire Protocol) و اکسیدمی (Exceedme) اشاره کرد. جالب است بدانید که همه این IDOها ظرف مدت چند دقیقه به اتمام رسیدند.
تراست‌پد
تراست‌پد (TrustPad) یک پلتفرم غیرمتمرکز و چندزنجیره‌ای است که امکان جذب سرمایه را برای پروژه‌ها فراهم می‌کند و فرصت سرمایه‌گذاری زودهنگام در پروژههای جدید را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. با سهام‌گذاری توکن بومی تراست‌پد که TPAD نام دارد، می‌توانید شانس خود را برای دسترسی سریع‌تر به پروژههای موفق افزایش دهید.
تراست‌پد با شبکه‌های محبوبی همچون اتریوم، پالیگان و سولانا تعامل‌پذیر است. این لانچ‌پد به امنیت دارایی‌های کاربران اهمیت زیادی می‌دهد. از همین رو، کسانی که قصد اجرای IDO در تراست‌پد را دارند، باید مراحل احراز هویت را طی کنند.
پروژه‌هایی را که در آینده نزدیک روی تراست‌پد IDO اجرا می‌کنند می‌توانید از طریق وب‌سایت رسمی این پلتفرم و در بخش Upcoming IDOs مشاهده کنید.
سولاستارتر
سولاستارتر (Solstarter) اولین لانچ‌پد IDO روی بلاک چین سولانا است که امکان تأمین سرمایه را به روشی غیرمتمرکز و عادلانه فراهم می‌کند. این لانچ‌پد برای پروژه‌هایی که قصد فعالیت روی بلاک چین سولانا را دارند مناسب است.
توکن بومی سولاستارتر SOS نام دارد. داشتن این توکن برای شرکت در IDOها ضروری است. سرمایه‌گذاران با توجه به میزان توکن‌های SOS خود می‌توانند در IDOهای سولاستارتر مشارکت کنند.
ازآنجاکه این لانچ‌پد روی سولانا راه‌اندازی شده، از مزیت‌های این بلاک چین از جمله سرعت بالا و کارمزدهای کم بهره‌مند است و چالش مقیاس‌پذیری را تا حد زیادی رفع کرده است.
