استاپ موشن (Stop Motion) یک تکنیک در انیمیشن سازی و فیلم سازی است که با استفاده از آن، به اجسام و اشیای ثابت جان می‌بخشند و آنها را به حرکت در می‌آورند. در این تکنیک، جسم یا شیء مورد نظر را به صورت لحظه به لحظه یا به اصطلاح فریم به فریم، حرکت می‌دهند و از هر حرکت عکسی می‌گیرند. سپس این عکس‌ها را به ترتیب و بدون وقفه پشت سر هم پخش می‌کنند تا در نظر بیننده این‌گونه به نظر برسد که اشیاء خود به خود جان گرفته و حرکت می‌کنند.
به عنوان مثال، آنها باید ابتدا در نقطه A عکسی از خرس عروسکی بگیرند که با یک نخ به طور ایستاده نگه داشته شده است. سپس پای خرس را به جلو حرکت داده و حالت قدم برداشتن را برایش ایجاد کنند و عکس دیگری بگیرند. به همین ترتیب، مسیر A تا B را قدم به قدم با ژست‌ها و فیگورهای مختلف عکاسی می‌کنند. در نهایت، تمام این عکس‌ها را پشت سر هم نمایش می‌دهند تا به نظر برسد که خرس عروسکی خودش جان گرفته و از نقطه A به نقطه B حرکت می‌کند. این تصویر کوتاه از قدم برداشتن خرس عروسکی، یک نمونه از استاپ موشن است.
تاریخچه استاپ موشن
شاید جالب باشد بدانید که تکنیک استاپ موشن به قدمت صنعت فیلم سازی است. از ابتدای پیدایش صنعت فیلم سازی، مواقع بسیار زیادی پیش می آمد که فیلم سازان نیاز داشتند یک جسم بی جان در فیلم آن ها بدون کمک یک انسان یا نیرویی زنده، به صورت خود به خودی به حرکت درآید.
اولین کسانی که از این تکنیک برای به حرکت درآوردن اجسام در فیلم ها استفاده کردند، جی استورات بلک تن و آلبرت ای اسمیت بودند. آن ها در سال ۱۸۹۷ در ساخت فیلم «سیرک هامپتی دامپتی» (Humpty Dumpty Circus) نیاز داشتند که یک عروسک جان گرفته و خودش به حرکت در بیاید. پس از تکنیک استاپ موشن برای نمایش زنده بودن حرکت کردن آن عروسک به مخاطبین استفاده کردند.
فیلم ها و انیمیشن هایی که در ساخت آن ها از استاپ موشن استفاده شده است
شاید جالب ترین بخش این بحث، عنوان کردن فیلم ها و انیمیشن هایی باشد که از تکنیک استاپ موشن در ساخت آن ها استفاده شده است. چرا که در این صورت به نحوه ساخت بسیاری از فیلم ها و انیمیشن های مورد علاقه مان پی خواهیم برد. به این ترتیب متوجه دشواری و پیچیدگی تکنیک استاپ موشن خواهیم شد.
زیرا با توجه به توضیحاتی که تاکنون ارائه شد، ممکن است با خود بی اندیشید که استاپ موشن نمی تواند تکنیک خیلی پیچیده ای باشد. چرا که تعدادی عکس از حالت های مختلف یک جسم بی جان تهیه شده و به صورت متوالی نمایش داده می شود. در حالی که پس از مشاهده مثال هایی از فیلم ها و انیمیشن هایی که با تکنیک استاپ موشن ساخته شده اند، به طور کامل به سختی و زمان بر بودن استاپ موشن های حرفه ای پی خواهید برد.
برای تهیه و ساخت برخی از این فیلم ها و انیمیشن ها به روش استاپ موشن، سال ها زمان صرف شده است تا محصولی ماندگار برای سالیان سال در تاریخ سینما و انیمیشن به جا بماند.
کینگ کنگ اصلی
اولین فیلم کینگ کنگ، یک پروژه سنگین بود که بیشتر بخش های آن به جز قسمت هایی که از بازیگران انسان استفاده شده بود.
انیمیشن بره ناقلا
این انیمیشن دوست داشتنی که سال ها است از رسانه کشورهای مختلف برای کودکان، نوجوانان و گاهی حتی بزرگسالان نمایش داده می شود. یک انیمیشن تماما استاپ موشنی است.
انیمیشن کورالین
این انیمیشن محصول سال ۲۰۰۹، یک انیمیشن استاپ موشنی است که در آن سال شهرت زیادی کسب کرد.
انیمیشن لگو
انیمیشنی ساخته شده توسط کمپانی لگو، بزرگترین تولید کننده آجرهای ساخت و ساز اسبا بازی، مناسب برای تازه متولدین تا افراد بالای ۷۰ سال، یک انیمیشن سرتاسر استاپ موشنی بود که در سال انتشارش به شدت مورد توجه مخاطبین قرار گرفت.
انیمیشن جنگ ستارگان
Star Wars یا جنگ ستارگان معروف، یک انیمیشن ساخته شده توسط تکنیک استاپ موشن بود. اگرچه در ساخت این انیمیشن از تکنیک های دیگری مانند کروماکی و سایر موارد نیز استفاده شده بود.
انیمیشن ها و فیلم های دیگری نیز هستند که در ساخت تمام یا بخش زیادی از آن ها از تکنیک استاپ موشن کمک گرفته شده است، مواردی مانند Chicken run محصول سال ۲۰۰۰، Tim Burton’s Corpse Bride محصول سال ۲۰۰۵، Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit محصول سال ۲۰۰۵ و…
۵ نکته طلایی ساخت استاپ موشن
برای ساخت یک استاپ موشن حرفه ای و درخور پخش در سینما، نیازمند ابزارآلات و امکانات بسیار زیادی هستید. اما با این حال بسیاری از افراد در خانه خود به وسیله یک دوربین ساده تعبیه شده بر روی تلفن همراهشان و تعدادی ابزارآلات ساده، انیمیشن های کوتاه و تماشایی را توسط تکنیک استاپ موشن ساخته و در فضاهای مجازی پخش می کنند. اتفاقا حاصل بسیاری از این استاپ موشن های خانگی، به قدری زیبا و حرفه ای به نظر می رسد. پس از انتشار به سرعت وایرال شده و در بین مخاطبین دست به دست می چرخد.
بنابراین تهیه یک انیمیشن به کمک تکنیک استاپ موشن با کمترین ابزارآلات و امکانات نیز امری شدنی و ممکن است. در این بخش ۵ نکته طلایی که می توانید به وسیله آن ها یک استاپ موشن ایده آل بسازید را ارائه می کنیم.
۱- نورپردازی را رعایت کنید.
در تهیه یک استاپ موشن، اولین موضوعی که باید به آن توجه کنید، یک نورپردازی مناسب است. بنابراین قسمتی از فضایی که در اختیار دارید مانند اتاق، خانه یا محیط کارتان که بیشترین امکان دریافت نور را دارد برای لوکیشن خود انتخاب نمایید. سپس اگر به نور اضافی احتیاج بود، از یک چراغ مطالعه برای نور پردازی در این صحنه استفاده نمایید. توجه کنید که نور باید به صورت قائم به صحنه بتابد و زاویه نداشته باشد. چرا که زاویه موجب پیدایش سایه در تصویر می شود. همچنین فاصله مرکز انتشار نور نباید بیش از حد از صحنه یا لوکیشن دور باشد. چرا که دور بودن زیاد آن نیز سبب پیدایش سایه اجسام در زیر آن ها می شود.
۲- انتخاب ابزارآلاتی برای نگهداری اجسام
توجه داشته باشید که هر شیء یا جسم اضافه ای که از آن برای نگه داشتن آبجکت های اصلی در پوزیشن های مدنظر خود استفاده می کنید. بعدا باید در نرم افزاری که فیلم را با آن ادیت می کنید، حذف شود. پس از وسایلی استفاده کنید که حذف آن ها در نرم افزار امری ساده باشد. برای مثال اگر با دستتان عروسکی را که قرار است در فیلم حرکت کند. نگه دارید. بعدا در نرم افزار برای حذف دست خود از تصویر دچار مشکلات بسیار زیادی خواهید شد.
از این رو برای مثال می توانید از نخ های نامرئی برای نگه داشتن آبجکت اصلی استفاده نمایید. چرا که یا در تصویر مشخص نیستند یا در صورتی که مشخص باشند به راحتی توسط هر نرم افزار ادیت فیلمی، قابل حذف هستند.
۳- اگر احتیاج به تیکه دادن اجسام دارید، از ابزارآلات سبز رنگ استفاده کنید.
البته این نکته مناسب کسانی است که از نرم افزار افترافکت یا نرم افزارهای مجهز به قابلیت کروماکی برخوردار هستند. رنگ سبز یا سفید یا آبی در کروماکی، بهترین رنگ هایی هستند که به راحتی توسط نرم افزار قابل تشخیص و حذف می باشند. بنابراین برای مثال اگر نیاز دارید که عروسک یا جسمی که شخصیت اصلی فیلم شما را دارد. به وسیله ای تکیه دهید تا پوزیشنی خاص به خود بگیرد، از کتاب هایی با جلد سبز، سفید یا آبی استفاده کنید. یا کاغذ رنگی هایی با این رنگ ها تهیه کرده و به دور وسیله ای که از آن به عنوان نقطه اتکا استفاده می کنید، بپیچید.
۴- لحظه به لحظه عکس بگیرید.
در ساخت استاپ موشن، بیش از هر فاکتور دیگری، به صبر و شکیبایی نیاز دارید. بنابراین اگر حین کار خسته شدید، حتما پروژه را رها کرده و استراحت کنید. چرا که خستگی شما ممکن است موجب شود که جزئیات را نبینید و آن ها را از دست بدهید و سپس در پایان کار با هزاران کاستی مواجه شوید.
شما باید لحظه به لحظه حرکت آبجکت خود را در پوزیشینی که مناسب آن حرکت است عکس برداری کنید. حتی یک ثانیه یا یک پوزیشن کوچک را نیز نباید از دست بدهید. فکر نکنید که این موارد خیلی مشهود نیستند و مخاطب متوجه آن نمی شود. فرض کنید که یک انسان مقابل شما قدم بزند. بنا به طبیعت، انتظار دارید بعد از آن که پای راستش را جلو گذاشت، این بار پای چپ خود را جلو بگذارد. حالا چه اتفاقی می افتد اگر این انسان دوبار پای راست خود را جلو بگذارد؟ در صورتی که این موارد جزئی و کوچکترین زاویه ها و حرکات میلیمتری را جدی نگیرید، خروجی کار شما بسیار غیر طبیعی خواهد شد.
۵- بعد از هر عکس، از ۱۰ تصویر قبل تا آن عکس را بررسی کنید.
پس از هر عکس برداری، یکبار ۱۰ تصویر قبلی را به اضافه آن عکس پشت سر هم برای خود پخش کنید. به این ترتیب متوجه می شوید آیا عکسی که گرفتید مناسب است و دقیقا صحنه بعد از عکس دهم را برای شما می سازد یا مشکلاتی دارد و باید آن را برطرف سازید. با این کار دیگر مجبور به بازگشت به هیچ صحنه ای نمی شوید و پروژه به احتمال زیاد همواره رو به جلو خواهد بود و نیازی به بازگشت و بازبینی نخواهد داشت.
