صبح جمعه است و شما در مسافرت هستید. ناگهان یکی از کارمندان شرکت با شما تماس می‌گیرد و مسئله‌ی مهمی را با شما در میان می‌گذارد که شما باید در همان لحظه در اطلاعات شرکت تغییری ایجاد کنید ولی حیف؛ چون شما در طبیعت به سیستم شرکت دسترسی ندارید. حال فرض کنید می‌توانستید با یک لپ‌تاپ در هر جایی از دنیا و فقط با داشتن اینترنت با رایانش ابری هر کاری را انجام دهید. در این‌جا به اهمیت رایانش ابری پی می‌بریم؛ اما واقعا رایانش ابری چیست؟
آیا تاکنون به کامپیوتری قدرتمند نیاز داشته اید؟ آیا نرم افزار‌های شما همیشه به‌روز بوده‌اند؟ زمان‌هایی بوده که به‌خاطر ضعف کامپیوتر به عنوان یک طراح، پروژه خود را به موقع تحویل نداده‌اید؛ شاید به عنوان یک حسابدار به آخرین اطلاعات شرکت دسترسی نداشته‌اید و متاسفانه فایلی که در خانه آماده کرده‌اید باید اصلاح شود. به نظر شما چه کار می‌شود کرد؟
جواب این سوالات چیست؟ رایانش ابری به عنوان راه حلی برای استفاده‌ی هر چه بهتر و بهینه‌تر از تکنولوژی در هر جایی از جهان می‌تواند پاسخ‌گوی تمام سوالات بالا باشد. در ادامه با رایانش ابری بیش‌تر آشنا خواهیم شد.
رایانش ابری چیست؟ مفهوم رایانش ابری
شاید با شنیدن کلماتی مانند فضای ابری یا رایانش ابری، سوالی برای شما در مورد اینکه ابر چیست به وجود آمده باشد. ابر به عنوان محلی برای تجمع بخار آب در آسمان و ریزش باران بر روی همه‌ی نقاط زیر آن بر روی زمین است. حال اگر فرض کنیم اینترنت به عنوان یک ابر و هر فرد به عنوان دریافت کننده‌ی قطره‌های باران باشد، به پاسخ سوال خود می‌رسید. در رایانش ابری شما دیگر ساختار فیزیکی کامپیوتر مورد نظر خود را نمی‌بینید. شاید شما با یک سیستم غول آسا با قدرت پردازشی بسیار بالا کار می‌کنید؛ ولی دیگران فقط لپ تاپ کوچک رو‌به‌روی شما را می‌بینند. در رایانش ابری نرم افزارها در مکانی دیگر در حال انجام دستورات شما هستند و شما با داشتن اینترنت میتوانید از هر جای دنیا به آن‌ها دسترسی داشته باشید. مزیت‌های بسیاری در رایانش ابری وجود دارد و ورود بسیاری از شرکت‌های پیشرو در تکنولوژی مانند گوگل و آمازون در این حیطه نشان دهنده اهمیت آن است. در ایران نیز شرکت‌‌هایی در این زمینه فعالیت می‌کنند.
تاریخچه‌ی رایانش ابری چیست؟
رایانش ابری ابتدا در دهه ۱۹۵۰ به دلیل بالا بودن قیمت رایانه های مرکزی و اندازه بزرگ آن‌ها پایه ریزی شد؛ به صورتی که چند کاربر به یک رایانه‌ی مرکزی دسترسی داشتند و همزمان از آن استفاده می‌کردند. در دهه ۱۹۷۰ ایده‌ی استفاده از یک محیط مرکزی جداگانه به عنوان پردازش‌گر واحد برای استفاده از کاربران متعدد اهمیت بیشتری یافت. در دهه ۱۹۹۰ میلادی شرکت‌های مخابراتی مختلف، ارتباطات مجازی سازی شده را در اختیار کاربران قرار دادند. سال ۲۰۰۲ شرکت آمازون از سرویسی به نام وب سرویس آمازون رونمایی کرد که به عنوان پیشتاز این تکنولوژی نقش مهمی در در این حیطه ایفا کرد. در سال ۲۰۰۶ همزمان با آمازون، گوگل نیز سرویس ابری خود را به نزد مردم آورد و تا کنون شرکت‌های بسیاری در این زمینه وارد شده‌اند.
در ادامه با انواع خدمات ابری آشنا خواهیم شد. انواع مدل‌های رایانش ابری چیست؟
مدل سرویس‌های ابری
زیرساخت به صورت سرویس: (Infrastructure as a Service (IaaS
سیستم‌های سخت افزاری مانند سرور و پهنای باند که توسط مشاغل بزرگ و شرکت‌ها استفاده می‌شوند، می‌توانند با سرویس پلتفرم رایانش ابری جایگزین شوند. این سرویس‌ها با کاهش وقت و هزینه می‌توانند تجربه بهتری به کاربران خود ارائه دهند. سرویس زیرساخت آمازون از نمونه‌های معروف زیرساخت ابری است.
پلتفرم به صورت سرویس: (Platform as a Service (PaaS
در سرویس رایانش ابری به عنوان یک پلتفرم شما میتوانید به راحتی با استفاده از سرویس‌هایی مانند Google app engine ،IBM smart cloud و LongJump به نرم‌افزارهای مختلف و به روز دسترسی داشته باشید. شرکت‌های معروفی مانند گوگل و آمازون پلتفرم‌هایی مانند استادیا (stadia) و ایکس کلود (xcloud) را در زمینه بازی در پلتفورم‌های ابری معرفی کرده‌اند.
نرم افزار به صورت سرویس: (Software as a Service (SaaS
سرویس‌هایی که به عنوان نرم افزار به صورت سرویس شناخته می‌شوند، همگی یا به صورت عمده بر روی سرور پایگاه ابری اجرا می‌شوند. از نمونه‌های معروف این سرویس‌ها جیمیل، نتفلیکس، دراپ‌باکس، آیکلود و بسیاری دیگر را میتوان نام برد.
مزایای رایانش ابری چیست؟
شما در هنگام استفاده از رایانش ابری بنابر سرویس مورد استفاده خود میتوانید از مزایای متعددی بهره‌مند شوید. در پایین تعدادی از مزایای جامع این تکنولوژی مطرح شده است.
هزینه نگهداری ارزان
شما بنا بر سرویس مورد نظر خود میتوانید میزان استفاده از قدرت سخت افزاری را افزایش یا کاهش دهید و به همان اندازه هزینه پرداخت کنید. شما دیگر نیاز به نگهداری از یک کامپیوتر پرقدرت و یا یک سرور عظیم را ندارید.
دسترسی آسان
شما تنها با داشتن اینترنت و تلفن هوشمند یا لپ‌تاپی بدون محدودیت جغرافیایی میتوانید به همه‌ی امکانات دسترسی داشته باشید. در آینده با افزایش سرعت اینترنت جهانی علی الخصوص افزایش سرعت و کیفیت اینترنت ایران شاهد استقبال تعداد بیشتری از مردم از این سرویس‌ها در جهان و ایران خواهیم بود.
قدرت بالا
شما میتوانید به راحتی به قدرتمند‌ترین سیستمی که نیاز دارید دسترسی داشته باشید. فضای ذخیره سازی ابری نیز یاری‌گر شما در انجام کارهایتان است.
به روز بودن
از دیگر مزیت‌های استفاده از رایانش ابری این است که همیشه شما به آخرین نسخه‌‌های همه‌ی نرم افزارها دسترسی دارید.
امنیت و بازیابی اطلاعات
سرویس‌های زیرمجموعه رایانش ابری در حفاظت و امنیت اطلاعات، نتایج فوق‌العاده‌ای نشان داده‌اند. این یعنی شما دیگر اطلاعات خود را به خاطر سیل و یا قطعی برق و یا هرگونه اتفاق دیگری از دست نمی‌دهید. این سرویس‌ها از اطلاعات شما به خوبی محافظت می‌کنند و در بازه‌های زمانی از اطلاعات نسخه‌ی پشتیبان تهیه می‌شود.
کمک به حفظ محیط زیست
با کاهش استفاده از سخت افزار‌های متعدد و کمتر شدن هزینه‌ها در این حیطه میتوان کمک بسزایی به محیط زیست کرد. برای مثال قدرت سرورهای ابری یک شرکت می‌تواند با مدیریت بنابر نیاز کاهش و یا افزایش یابد. اما در صورت استفاده از سرورهای فیزیکی، معمولاً فقط ۳۰ درصد از منابع استفاده می‌شود که این در مقیاس بالا، خود باعث ضرر زدن به محیط زیست می‌شود.
معایب رایانش ابری چیست؟
رایانش ابری با وجود همه مزایای خود دارای معایبی نیز هست.
دسترسی به اینترنت
با اینکه در این زمانه اینترنت جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان‌ها شده است؛ مکان‌هایی بر روی کره زمین وجود دارد که دسترسی اینترنت در آن‌ها یا وجود ندارد و یا ضعیف است.
عدم وجود استاندارد واحد
با وجود اینکه رایانش ابری سالیان سال در حال فعالیت است هنوز یک استاندارد مشخص و واحد در قوانین و شرایط استفاده وجود ندارد. بدون یک استاندارد واحد ارزش رایانش ابری چیست؟ البته سازمان‌هایی نظیرOpen cloud Consortium در حال کار بر روی استانداردسازی این خدمات هستند و به صورت مداوم مشغول به‌روزرسانی این استانداردها مطابق با نیاز کاربران این حوزه هستند.
حفظ امنیت و حریم شخصی
یکی دیگر از موارد بسیار مهم در زمینه‌ی اعتماد به رایانش ابری، حفظ حریم شخصی است. چه حریم شخصی یک فرد و چه اطلاعات محرمانه‌ی یک شرکت در اختیار این سرویس‌های ابری قرار می‌گیرند. مسئله این است که آیا این سرویس‌ها امنیت بالایی دارند یا خیر. در این زمینه نیز برند‌های بسیاری در حال افزایش امنیت سرویس‌های خود هستند.
هزینه‌ی بالای مهاجرت
استفاده از سیستم‌های ابری از ابتدای کار برای یک شرکت مشکلی ندارد؛ ولی زمانی این کار سخت می‌شود که این شرکت بخواهد داده‌های قبلی خود را به این سرویس جدید وارد کند. ممکن است هزینه مهاجرت و یا هزینه استفاده از سرور‌ها در طولانی مدت بیش تر از صرفه جویی این سرویس شود. در صورت استفاده‌ی شرکت رقیب از پلتفرمی یکسان با شرکت شما، یکی از مقوله‌های مهم رقابتی را از دست می‌دهید.
پردازش ثانویه‌ی اطلاعات
اطلاعات شخصی بسیاری از مردم عادی در داده‌های شرکت‌های بزرگ می‌تواند در کنار دیگر اطلاعات، پردازش شوند. این کار اطلاعات بسیار زیادی را جهت تولید بانک‌های اطلاعاتی از نیازهای کاربران، تبلیغات هدفمند و … در اختیار می‌گذارد. مهم است که اقدام‌های لازم در مقابله با این دسترسی‌ها در قراردادهای رسمی ذکر شود.
