اینترنت اشیاء (IoT) یا The Internet of Things یکی از پرطرفدارترین مفاهیم فناوری در دنیای امروز است که به سرعت در حال رشد و توسعه است. این فناوری به ما اجازه میدهد تا اشیاء مختلف را با هم در ارتباط قرار دهیم. سپس با استفاده ازجمع آوری اطلاعات، به تحلیل آن ها بپردازیم. با استفاده از IoT، میتوانیم بهصورت خودکار، دقیق و با کمترین هزینه، دادههایی را به دست آوریم که در گذشته برای جمعآوری آنها، نیاز به دخالت انسان بود.
نقش اینترنت اشیاء در زندگی روزمره:
یکی از بزرگترین نقشهای IoT در زندگی روزمره ما، ارتباط دادن اشیاء مختلف با یکدیگر و با اینترنت است. این ارتباطات میتوانند برای ما امکانات بسیاری را فراهم کنند مانند کنترل خانه هوشمند، پیگیری سلامتی، برنامهریزی شهری هوشمند، ارتباطات صنعتی هوشمند و غیره.
با اینترنت اشیا، میتوانیم اطلاعاتی را از دنیای اطرافمان جمعآوری و سپس آنها را تحلیل کنیم. به این وسیله میتوانیم راههای جدیدی برای بهبود زندگیمان فراهم نماییم. برخی از نقشهای مهم اینترنت اشیا در زندگی روزمره شامل موارد زیر میشود:
۱٫ خانه هوشمند: با استفاده از اینترنت اشیا، میتوانیم خانههای خود را به یک خانه هوشمند تبدیل کنیم. در این خانهها، از جمله امکاناتی که میتوان بهره گرفت، کنترل خودکار سیستمهای نورپردازی، گرمایش، سرمایش، سیستم امنیتی، سیستم صوتی و تصویری و غیره است.
۲٫ پیگیری سلامتی: با استفاده از اشیاء مختلفی که به بدن متصل میشوند، میتوانیم به پیگیری سلامتی خود بپردازیم. بهعنوان مثال، از یک دستگاه پوشیدنی میتوان برای پایش ضربان قلب، فعالیت فیزیکی، خواب و دیگر پارامترهای سلامتی استفاده کرد.
۳٫ برنامهریزی شهری هوشمند: با استفاده از اینترنت اشیا، شهرها به شهرهای هوشمند تبدیل میشوند. میتوانیم از اینترنت اشیا برای بهبود ترافیک، مدیریت پارکینگها، برنامهریزی سیستم حمل و نقل عمومی و برنامهریزی برای مدیریت پسماندها استفاده کنیم.
۴٫ ارتباطات صنعتی هوشمند: با استفاده از اینترنت اشیا، میتوانیم فرآیندهای صنعتی را بهبود بخشیم. بهعنوان مثال، از اینترنت اشیا در خط تولید میتوان بهطور خودکار کیفیت محصولات را پایش نمود، اشکالات را تشخیص داد و خرابیهایی که در آینده ممکن است رخ دهند را پیشبینی کرد.
در کل، با تحلیل دادههای بهدست آمده از اینترنت اشیا، میتوانیم به بهبود کیفیت زندگی و همچنین محیط زیست کمک کرد.
توسعه اینترنت اشیاء در آینده:
توسعه اینترنت اشیاء به دلیل پیچیدگی و تنوع فراوان دستگاهها، پروتکلها، سیستمها و فناوریهای مورد استفاده، با چالشهای بزرگی همراه است. در اینجا چند مورد از مهمترین چالشهای توسعه اینترنت اشیاء آورده شده است:
۱. پشتیبانی از پروتکلهای متعدد: توسعه اینترنت اشیاء نیازمند پشتیبانی از پروتکلهای مختلف است. برخی دستگاهها از پروتکلهای متفاوتی استفاده میکنند که میتواند باعث مشکلاتی در ارتباط و تبادل دادهها بین آنها شود.
۲. امنیت: امنیت در اینترنت اشیاء بسیار حیاتی است. دستگاههای متصل به اینترنت در معرض تهدیدات امنیتی مختلفی مانند هک، دسترسی غیرمجاز و بدافزارها قرار دارند. بنابراین، توسعهدهندگان باید توجه ویژهای به امنیت دستگاهها و شبکهها داشته باشند.
- پایداری و قابلیت اطمینان: دستگاههای اینترنت اشیاء باید به طور پایدار و قابل اعتماد عمل کنند. در صورت خرابی یک دستگاه مرکزی، باید سیستم پشتیبانی دیگری برای جایگزینی آن در نظر گرفته شود.
۴. مدیریت دادهها: با توجه به حجم عظیم دادههایی که توسط دستگاههای اینترنت اشیاء تولید میشود، مدیریت این دادهها چالشبرانگیز است. توسعهدهندگان باید بتوانند دادهها را به درستی جمعآوری، ذخیره، پردازش و تحلیل کنند.
۵. تخصص توسعهدهندگان: توسعهدهندگان اینترنت اشیاء باید دارای تخصصهای مختلفی باشند، از جمله برنامهنویسی، طراحی سختافزار و نرمافزار و مهندسی شبکه.
به طور کلی، توسعه اینترنت اشیاء نیازمند همکاری بین توسعهدهندگان، سازندگان دستگاهها و شرکتهای فناوری است تا بتوانند به چالشهای موجود پاسخ داده و از فرصتهای بزرگی که این فناوری برای بهبود زندگی افراد و عملکرد صنایع مختلف فراهم میکند، بهرهبرداری کنند.
مراحل توسعه اینترنت اشیاء:
توسعه اینترنت اشیاء شامل چندین مرحله اصلی است. در ادامه به بررسی این مراحل میپردازیم:
۱٫ طراحی و توسعه دستگاهها: در این مرحله، دستگاههایی که به اینترنت متصل خواهند شد طراحی و ساخته میشوند. این دستگاهها میتوانند از صنایع مختلفی مانند خودروسازی، ساختمانسازی، پزشکی و غیره باشند.
۲٫ اتصال به شبکه: بعد از ساخت دستگاهها، باید آنها به شبکه اینترنت متصل شوند. این اتصال میتواند به صورت سیمی (مانند کابل اتصال) یا بیسیم (مانند Wi-Fi یا بلوتوث) باشد.
۳٫ جمعآوری دادهها: پس از اتصال دستگاهها به شبکه، آنها شروع به جمعآوری دادههای مربوط به فعالیتهایشان میکنند. این دادهها معمولا اطلاعاتی در مورد موقعیت مکانی، دما، فشار، رطوبت و غیره هستند.
۴٫ ارسال دادهها به سرورها: پس از جمعآوری دادهها، لازم است آنها به سرورهایی که قادر به پردازش دادهها هستند، ارسال شوند. این سرورها میتوانند از سرویسهای مبتنی بر ابر (cloud-based) باشند.
۵٫ پردازش دادهها: بعد از ارسال دادهها به سرورها، باید آنها پردازش شوند. در این مرحله، الگوریتمهای مختلفی میتوانند برای پردازش دادهها استفاده شوند.
۶٫ ارسال دستورات به دستگاهها: پس از پردازش دادهها، دستوراتی به دستگاهها ارسال میشود تا بتوانند عملیات مورد نظر را انجام دهند. این دستورات میتوانند از طریق سرورها یا از طریق دستگاههای دیگری که به همان شبکه متصل هستند، ارسال شوند.
۷٫ نمایش دادهها: در نهایت، دادهها و نتایج پردازش شده برای کاربران نمایش داده میشوند. این نمایش میتواند در قالب نرمافزارهای موبایل، وبسایتها، داشبوردها و غیره باشد.
در کل، توسعه اینترنت اشیاء نیازمند همکاری بین چندین حوزه مختلف است، از جمله فناوری، صنعت، دادهها، امنیت و غیره. همچنین، توسعهدهندگان باید به چالشهای پیچیده این فناوری و نیازهای مختلف کاربران پاسخ دهند.
استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری عمیق در توسعه اینترنت اشیاء:
هوش مصنوعی و یادگیری عمیق دو فناوری کلیدی هستند که در توسعه اینترنت اشیا نقش مهمی دارند. این دو فناوری به ارتقای قابلیتهای دستگاههای اینترنت اشیا کمک میکنند و میتوانند برای بهبود عملکرد و کارایی آنها استفاده شوند.
یادگیری عمیق به عنوان یکی از زیرشاخههای هوش مصنوعی، به دستگاههای اینترنت اشیا کمک میکند تا به طور خودکار و بدون نیاز به دخالت انسان، دادههای جمعآوری شده را پردازش و تحلیل کنند. این پردازش و تحلیل دادها به منظور اتخاذ تصمیمات بهتردر جهت بهبود کارایی دستگاهها استفاده میشوند. به عنوان مثال، با استفاده از الگوریتمهای یادگیری عمیق، دستگاههای اینترنت اشیا میتوانند تصاویری که از محیط دریافت میکنند را تشخیص داده و تحلیل کنند.
علاوه بر این، هوش مصنوعی و یادگیری عمیق میتوانند در بهبود امنیت و حفاظت از دادههای دستگاههای اینترنت اشیاء نیز مورد استفاده قرار گیرند. با استفاده از الگوریتمهای هوش مصنوعی، میتوان از امکاناتی مانند تشخیص ناهنجاریها و پیشبینی حملات استفاده کرد و از بروز مشکلات امنیتی جلوگیری نمود.
به طور کلی، هوش مصنوعی و یادگیری عمیق به دستگاههای اینترنت اشیا کمک میکنند تا با دقت و کارایی بیشتری عمل کنند و اینترنت اشیا را به عنوان یک فناوری پویا و قابل توسعه بهبود بخشند.
در نتیجه، یکی از روندهایی که در آینده IoT نقش بسزایی داشته و قابلیتهای بیشتری را فراهم خواهد کرد، استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری عمیق است. با استفاده از این فناوریها، دادههای IoT میتوانند به بهترین شکل ممکن تحلیل شده و اطلاعات مهمی را درباره روندهای اجتماعی، سلامتی، انرژی و غیره ارائه دهند.
شبکه های پنهان و اینترنت اشیاء:
شبکههای پنهان (یا شبکههای مشترک) و اینترنت اشیا دو فناوری متفاوت هستند، اما در برخی موارد میتوانند با هم ترکیب شوند و ارتباطی بین آنها برقرار شود.
شبکه های پنهان:
شبکههای پنهان یا لایه های پنهان (Hidden Layers) در شبکههای عصبی عمیق، لایههایی هستند که بین لایه ورودی و خروجی قرار دارند و در آنها عملیاتهای پردازش دادهها صورت میگیرد. در واقع، اطلاعات ورودی از طریق لایههای پنهان به لایه خروجی منتقل میشوند. در واقع، شبکههای عصبی عمیق با تعداد بیشتری لایه پنهان، میتوانند الگوهای پیچیدهتری را در دادهها شناسایی کنند و در نتیجه برای بسیاری از مسائل هوش مصنوعی، شبکههای عصبی عمیق بهترین عملکرد را ارائه میدهند.
شبکههای پنهان، به عنوان شبکههایی در نظر گرفته میشوند که برای ارتباط بین دستگاههای مختلف در محیطهایی با محدودیتهای جغرافیایی و فیزیکی، مانند محیطهای زیرزمینی، مستقل از شبکه اینترنت عمل میکنند. این شبکهها معمولاً با استفاده از تکنولوژیهایی مانند شبکههای بیسیم، مودمهای مخصوص و تجهیزات دیگر به دست میآیند.
نقش شبکه های پنهان در اینترنت اشیاء:
همانطور که گفتیم، اینترنت اشیا شامل دستگاههایی است که قادر به ارتباط با یکدیگر و ارسال و دریافت دادهها هستند. این دستگاهها معمولاً با استفاده از شبکههای بیسیم، اتصال به اینترنت و یا شبکههای دیگر، مانند شبکههای پنهان، به یکدیگر متصل میشوند.
با توجه به اینکه شبکههای پنهان و اینترنت اشیا هر یک دارای قابلیتها و محدودیتهای خود هستند، با ترکیب این دو فناوری میتوان به ارائه خدمات بهتر و محدود کردن مشکلاتی که هر یک از این فناوریها ممکن است با آن روبرو شوند، کمک کرد. به عنوان مثال، با استفاده از شبکههای پنهان، میتوان دستگاههای اینترنت اشیا را در محیطهایی با محدودیتهای فیزیکی به یکدیگر متصل کرد و از مزیتهای هر دو فناوری بهره برد. همچنین، با استفاده از تکنولوژیهای امنیتی مانند رمزنگاری، میتوان ارتباطات بین دستگاههای شبکه پنهان و دستگاههای اینترنت اشیا را ایمن کرد.
در نتیجه، IoT در آینده بهعنوان یکی از مهمترین فناوریهایی که در ارتباط با شبکههای پنهان (نسل پنج) قرار خواهد گرفت، محسوب میشود. با توجه به این که اینترنت اشیاء در حال حاضر بسیاری از اشیاء در دنیا را بهواسطه ارتباطات بیسیم به هم متصل کرده است، در آینده با توسعه شبکههای پنهان، IoT به یکی از اصلیترین وسایل ارتباطی در دنیا تبدیل خواهد شد.
بنابراین، میتوان گفت که IoT در آینده با توسعه و رشد دادن ارتباطات بین اشیاء، تحلیل دادههای به دست آمده و استفاده از فناوریهای هوشمند، امکانات بسیاری را برای زندگی روزمره ما فراهم خواهد کرد.