نرم افزار رایانه ای به دستورالعمل ها یا برنامه هایی اطلاق می شود که به رایانه می گویند چه کاری انجام دهد. این شامل تمام برنامه ها و سیستم عامل های یک کامپیوتر است. نرم افزار را می توان به دو دسته سیستمی و کاربردی تقسیم کرد.

نرم افزار سیستمی نرم افزاری است که اجزای سخت افزاری یک سیستم کامپیوتری را مدیریت و کنترل می کند. این شامل سیستم عامل، درایورهای دستگاه و سایر برنامه هایی است که به رایانه اجازه می دهد به درستی کار کند. سیستم عامل مهمترین نرم افزار کامپیوتر است که رابط ی بین کاربر و قطعات سخت افزاری کامپیوتر را برقرار می کند. نمونه هایی از سیستم عامل های محبوب عبارتند از Windows، macOS و Linux.

از سوی دیگر، نرم افزارهای کاربردی برای انجام وظایف یا عملکردهای خاص برای کاربر طراحی شده اند. این نرم افزارها شامل برنامه هایی مانند پردازشگرهای کلمه، صفحات گسترده، کلاینت های ایمیل، مرورگرهای وب و بازی ها هستند. نرم افزارهای کاربردی برای اجرا بر روی سیستم عامل طراحی شده و برای دسترسی به اجزای سخت افزاری کامپیوتر به نرم افزار سیستمی متکی می باشند.

به طور کلی، نرم افزار کامپیوتری جزء حیاتی یک سیستم کامپیوتری است، زیرا به کاربران اجازه می دهد تا طیف وسیعی از وظایف و عملکردها را انجام دهند.

سیستم های عامل

سیستم عامل (OS) نوعی نرم افزار سیستمی است که منابع سخت افزاری و نرم افزاری یک سیستم کامپیوتری را مدیریت و کنترل می کند. این یک رابط کاربری فراهم می کند که به کاربران اجازه می دهد با رایانه تعامل داشته باشند و اجرای برنامه ها و تخصیص منابع سیستم مانند حافظه، زمان CPU و عملیات ورودی/خروجی را مدیریت می کند.

انواع مختلفی از سیستم عامل ها وجود دارد که هر کدام مجموعه ای از ویژگی ها و مفاهیم خاص خود را دارند. برخی از رایج ترین انواع سیستم عامل عبارتند از:

۱- ویندوز

ویندوز یک سیستم عامل پرکاربرد برای رایانه های شخصی است و از زمان پیدایش آن در دهه ۱۹۸۰ محبوبیت زیادی داشته است. این به دلیل رابط کاربر پسند این سیستم عامل است، که در طول سال ها به مدرن تر و ملموس تر شده است. همچنین پشتیبانی گسترده‌ای از سخت‌افزار و نرم‌افزار ارائه می‌دهد که آن را به انتخابی محبوب برای کاربران خانگی و تجاری تبدیل می‌کند. علاوه بر این، ویندوز شامل طیف وسیعی از برنامه های کاربردی داخلی، از جمله مرورگر وب، سرویس گیرنده ایمیل، و ابزارهایی مانند Word، Excel و PowerPoint است. آخرین نسخه ویندوز، Windows 11، در سال ۲۰۲۱ منتشر شد. و دارای ویژگی‌هایی مانند طراحی مجدد منوی استارت، طرح‌بندی Snap برای چند وظیفه، و پشتیبانی بهبودیافته است.

به طور کلی، ویندوز خانواده ای از سیستم عامل های توسعه یافته توسط مایکروسافت است. در واقع، پرکاربردترین سیستم عامل برای رایانه های شخصی است و به دلیل رابط کاربر پسند، برنامه های کاربردی داخلی و پشتیبانی از طیف گسترده ای از سخت افزار شناخته شده است.

۲- MacOS

MacOS سیستم عاملی است که در رایانه‌های مکینتاش اپل استفاده می‌شود. به دلیل طراحی زیبا، رابط کاربری بصری و یکپارچگی دقیق با اکوسیستم سخت‌افزار و نرم‌افزار اپل بسیار محبوب است. همچنین، شامل طیف وسیعی از برنامه های کاربردی داخلی است، از جمله مرورگر وب، سرویس گیرنده ایمیل، و ابزارهایی مانند Pages، Keynote و Numbers. macOS همچنین دارای ویژگی هایی مانند دستیار صوتی Siri، امکان استفاده از iCloud برای همگام سازی داده ها بین دستگاه ها و امکان اجرای برنامه های iOS در مک است. آخرین نسخه، macOS Monterey، در سال ۲۰۲۱ منتشر شد. و شامل ویژگی هایی مانند Universal Control برای استفاده از یک ماوس و صفحه کلید در چندین دستگاه و امکان استفاده از AirPlay برای پخش محتوا در مک است.

۳- لینوکس

لینوکس یک سیستم عامل منبع باز در بسیاری از توابع مختلف است. در واقع، به دلیل ثبات، امنیت و انعطاف پذیری خود شناخته شده است و در بین توسعه دهندگان و کاربران بسیار محبوب است. لینوکس بسیار قابل تنظیم است و کاربران می توانند از میان محیط های مختلف دسکتاپ و مدیریت پنجره ها، متناسب با نیاز خود انتخاب کنند. لینوکس همچنین شامل ابزارهای داخلی مختلفی است، از جمله ویرایشگرهای متن، کامپایلرها و ابزارهای اشکال زدایی. همچنین لینوکس بسیار سازگار است و می تواند در محیط های مختلف از جمله سرورها و سیستم های تعبیه شده استفاده شود. برخی از توابع محبوب لینوکس عبارتند از Ubuntu، Fedora، Debian و Red Hat Enterprise Linux.

۴- اندروید

اندروید یک سیستم عامل موبایلی است که توسط گوگل توسعه یافته و در گوشی های هوشمند و تبلت های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع، به دلیل گزینه های سفارشی سازی، اکوسیستم برنامه و ادغام با سرویس های گوگل شناخته شده است. Android شامل طیف وسیعی از برنامه‌های داخلی است، از جمله مرورگر وب، سرویس گیرنده ایمیل، و ابزارهایی مانند Google Docs و Sheets. اندروید همچنین دارای ویژگی‌هایی مانند دستیار صوتی Google Assistant، فروشگاه Google Play برای دانلود برنامه‌ها و قابلیت شخصی‌سازی ظاهر و احساس دستگاه با ویجت‌ها و تم‌ها است. آخرین نسخه اندروید، اندروید ۱۲، در سال ۲۰۲۱ منتشر شد. و شامل ویژگی هایی مانند طراحی مجدد پنل اعلان ها، بهبود کنترل های حریم خصوصی و کنترل های رسانه جدید است.

۵- iOS

iOS سیستم عامل موبایلی است که در دستگاه های آیفون، آی پد و آی پاد تاچ اپل استفاده می شود. به دلیل سهولت استفاده، امنیت و ادغام دقیق با سخت افزار و نرم افزار EC اپل شناخته شده است. iOS شامل طیف وسیعی از برنامه‌های داخلی است، از جمله مرورگر وب، سرویس گیرنده ایمیل، و ابزارهایی مانند Pages، Keynote و Numbers. iOS همچنین دارای ویژگی‌هایی مانند دستیار صوتی Siri، امکان استفاده از iCloud برای همگام‌سازی داده‌ها بین دستگاه‌ها و امکان استفاده از AirPlay برای پخش محتوا به Apple TV است. آخرین نسخه آن، iOS 15، در سال ۲۰۲۱ منتشر شد. و شامل ویژگی‌هایی مانند اعلان‌های بازطراحی‌شده، ویژگی‌های جدید FaceTime، و برنامه‌های Maps و Weather بهبودیافته است.

عوامل موثر در انتخاب سیستم عامل

۱- رابط کاربری

رابط کاربری یک سیستم عامل می تواند به طور قابل توجهی بر تجربه کاربر تأثیر بگذارد. برخی از کاربران یک رابط کاربری ساده و بصری را ترجیح می دهند، در حالی که برخی دیگر یک رابط پیچیده تر و قابل تنظیم تر را ترجیح می دهند.

۲- اکوسیستم برنامه

در دسترس بودن و کیفیت برنامه ها می تواند یک نکته مهم برای کاربران باشد. برخی از سیستم‌عامل‌ها ممکن است انتخاب وسیع‌تری از برنامه‌ها داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است برنامه‌های تخصصی تری برای اهداف خاص داشته باشند.

۳- سازگاری با سخت افزار

برخی از سیستم عامل ها ممکن است برای انواع خاصی از سخت افزار، مانند پردازنده های خاص یا کارت های گرافیک، مناسب تر باشند. ممکن است لازم باشد کاربران هنگام انتخاب یک سیستم عامل، سازگاری سخت افزاری را در نظر بگیرند.

۴- امنیت

امنیت یک سیستم عامل می تواند برای کاربران، به ویژه کسانی که داده های حساس را مدیریت می کنند، مورد توجه قرار گیرد. برخی از سیستم عامل ها ممکن است ایمن تر باشند و ویژگی های رمزگذاری داخلی و محافظت از ویروس را ارائه دهند.

به طور کلی، هر سیستم عامل دارای نقاط قوت و ضعف است و انتخاب سیستم عامل به نیازها و ترجیحات کاربر بستگی دارد. رابط کاربر پسند ویندوز، طراحی زیبا macOS، انعطاف پذیری لینوکس یا گزینه های سفارشی سازی اندروید و iOS، برای هر کاربری با هر سلیقه و نیاز، یک سیستم عامل مناسب وجود دارد.

تفاوت بین iOS و اندروید

هر دو سیستم عامل تلفن همراه محبوب هستند و در حالی که شباهت هایی با یکدیگر دارند، چندین تفاوت کلیدی نیز دارند. در اینجا به برخی از تفاوت های اصلی بین iOS و Android اشاره می کنیم :

۱- سخت افزار

iOS به طور انحصاری در آیفون‌ها، آی‌پدها و دستگاه‌های آی‌پاد تاچ اپل استفاده می‌شود، در حالی که دیگری در طیف وسیعی از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌های تولیدکنندگان مختلف استفاده می‌شود. این بدان معناست که iOS به شدت با سخت افزار اپل ادغام شده است، در حالی که اندروید می تواند بر روی طیف وسیعی از سخت افزارها با سطوح مختلف سازگاری اجرا شود.

۲- رابط کاربری

iOS دارای یک رابط کاربری سازگار و بصری است که برای استفاده آسان طراحی شده است. در عین حال، اندروید امکان سفارشی سازی و انعطاف پذیری بیشتری را در رابط کاربری فراهم می کند. اندروید شامل صفحه‌های اصلی، ویجت‌ها و تم‌های قابل تنظیم است، در حالی که iOS ظاهر و احساس یکنواخت‌تری دارد.

۳- اپ استور

اپ استور فروشگاه رسمی اپل برای برنامه های iOS است، در حالی که فروشگاه گوگل پلی فروشگاه رسمی برنامه های اندروید است. در حالی که هر دو فروشگاه طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها را ارائه می‌دهند، اپ استور به دلیل فرآیند تأیید سخت‌گیرانه برنامه‌ها شناخته شده است. که البته به اطمینان از کیفیت بالا و ایمن بودن برنامه‌ها کمک می‌کند. فروشگاه Google Play بازتر است، که می تواند به طیف گسترده تری از برنامه ها منجر شود. اما خطر بدافزار و سایر مشکلات امنیتی را نیز افزایش می دهد.

۴- امنیت

iOS و Android ویژگی‌های امنیتی قوی مانند رمزگذاری، جعبه ایمنی برنامه‌ها و احراز هویت بیومتریک را ارائه می‌کنند. با این حال، iOS به طور کلی به دلیل اکوسیستم بسته و فرآیند تأیید سخت‌گیرانه برنامه، امن‌تر از اندروید در نظر گرفته می‌شود.

۵- یکپارچه سازی

iOS به شدت با اکوسیستم سخت افزاری و نرم افزاری اپل، از جمله محصولاتی مانند مک، اپل واچ و هوم پاد، ادغام شده است. این ویژگی امکان یکپارچه سازی یکپارچه بین دستگاه ها و سرویس ها را فراهم می کند. از سوی دیگر، اندروید بازتر است و امکان ادغام بیشتر با خدمات و سخت افزار شخص ثالث را فراهم می کند.

۶- به روز رسانی

به‌روزرسانی‌های iOS عموماً به‌طور همزمان در همه دستگاه‌ها منتشر می‌شوند. در حالی که به‌روزرسانی‌های Android ممکن است به‌طور همزمان برای همه دستگاه‌ها  در دسترس نباشند. این موضوع می تواند منجر به مشکلات امنیتی و سازگاری شود.

به طور کلی، انتخاب بین iOS و Android به نیازها و ترجیحات کاربر بستگی دارد. iOS ممکن است برای کاربرانی که به امنیت و ادغام با اکوسیستم اپل اهمیت می دهند، انتخاب بهتری باشد، در حالی که اندروید ممکن است برای کاربرانی که به سفارشی سازی و انعطاف پذیری اهمیت می دهند، بهتر باشد.

تفاوت ویندوز و لینوکس

ویندوز و لینوکس دو سیستم عامل محبوب برای رایانه های شخصی هستند و در حالی که شباهت هایی با یکدیگر دارند، چندین تفاوت کلیدی بین آنها وجود دارد. در اینجا به برخی از تفاوت های اصلی بین ویندوز و لینوکس اشاره می کنیم:

۱- هزینه

ویندوز یک سیستم عامل تجاری است که نیاز به مجوز دارد. در حالی که لینوکس منبع باز است و می توان آن را به صورت رایگان دانلود و استفاده کرد. با این حال، برخی از توابع تجاری لینوکس ممکن است به هزینه مجوز نیاز داشته باشند.

۲- رابط کاربری

ویندوز دارای یک رابط کاربری ثابت و بصری است که برای استفاده آسان طراحی شده است. در عین حال، لینوکس طیف وسیعی از محیط‌های دسکتاپ و مدیریت پنجره‌های قابل تنظیم را ارائه می‌دهد که می‌توانند بر اساس ترجیحات کاربر تنظیم شوند.

۳- نرم افزار

ویندوز از طیف گسترده‌ای از نرم‌افزارهای تجاری و اختصاصی پشتیبانی می‌کند. در حالی که لینوکس به دلیل پشتیبانی گسترده از نرم‌افزارهای منبع باز و ابزارهای توسعه شناخته شده است. در حالی که بسیاری از برنامه های محبوب مانند Microsoft Office و Adobe Creative Suite در ویندوز در دسترس هستند، ممکن است در لینوکس در دسترس نباشند.

۴- سازگاری سخت افزار

ویندوز برای پشتیبانی از تنظیمات سخت افزاری مختلف طراحی شده است. در حالی که لینوکس ممکن است برای کار با اجزای سخت افزاری خاص به تنظیمات و درایورهای اضافی نیاز داشته باشد. با این حال، لینوکس به دلیل پایداری و قابلیت اطمینان خود، به ویژه در محیط های سرور، شناخته شده است.

۵- امنیت

ویندوز و لینوکس ویژگی‌های امنیتی قوی مانند رمزگذاری، فایروال‌ها و کنترل‌های حساب کاربری را ارائه می‌کنند. با این حال، لینوکس به دلیل منبع باز بودن آن و این واقعیت که جامعه می‌تواند به سرعت آسیب‌پذیری‌های امنیتی را شناسایی و اصلاح کند، عموماً امن‌تر از ویندوز در نظر گرفته می‌شود.

۶- پشتیبانی

ویندوز توسط مایکروسافت پشتیبانی می شود که به روز رسانی سیستم عامل را ارائه می دهد. لینوکس توسط جامعه ای از توسعه دهندگان و کاربران پشتیبانی می شود که می توانند از طریق انجمن ها و اسناد، به روز رسانی را ارائه دهند.

به طور کلی، انتخاب بین ویندوز و لینوکس به نیازها و ترجیحات کاربر بستگی دارد. ویندوز ممکن است برای کاربرانی که به سهولت استفاده و سازگاری با نرم افزارهای تجاری اهمیت می دهند بهتر باشد. در مقایسه، لینوکس ممکن است برای کاربرانی که به سفارشی‌سازی، ثبات و امنیت اهمیت می‌دهند، بهتر باشد.