در دنیای کنونی، بازی ها یکی از مهم‌ترین گزینه‌های حوزه‌ی سرگرمی هستند. امروزه بازی‌ها بر روی تلفن‌های همراه، رایانه‌ها، کنسول‌های بازی قابل اجرا هستند و با پیشرفت فناوری و بهبود مکانیک‌های توسعه، از آنها برای یادگیری، بهبود مهارت و حتی درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. یکی از حوزه‌های بسیار جذاب و رو به رشد فناوری، توسعه‌ی همین بازی‌ها است، که تحت عنوان توسعه‌ی بازی و یا بازی سازی نام برده می‌شود.
بسیاری از افرادی که برای اولین بار وارد دنیای بازی سازی می‌شوند، درک درستی از این حوزه ندارند. در این مقاله می‌خواهیم، از ابتدا و به طور پایه‌ای، تمام مواردی که نیاز هست، برای شروع آموزش بازی سازی بدانیم، را مرور کنیم. این نقشه در واقع یک راهنما است و به طور گسترده به تشریح مسیر بازی سازی (مفاهیم مرتبط با آن و ابزار مورد استفاده برای توسعه‌ی آن) می‌پردازد. همه از جمله کارآموزان، مدیران، علاقه‌مندان و … می‌توانند برای یادگیری و تمرین از آن استفاده کنند.
در گام اول به صورت مختصر مروری بر اهمیت و کاربردهای بازی و بازی سازی خواهیم داشت. و در گام دوم و سوم مباحث آموزشی و منابع را بررسی کرده، در گام چهارم و پنجم بر حوزه‌های شغلی و زمان مورد نیاز برای شروع کار در این حوزه صحبت خواهیم کرد. در گام آخر نیز حوزه‌های کاربردی بعد از مسلط شدن بر بازی سازی را معرفی خواهیم کرد.
گام اول: دانش‌نامه‌ی بازی سازی، پیش‌نیازها و مفاهیم پایه
برای شروع آموزش بازی سازی، بد نیست با برخی اصطلاحات موجود در بازی سازی آشنا شویم و درمورد کاربردهای بازی سازی بدانیم؛ چراکه درک درست این زمینه و امکانات آن به ما این فرصت را می‌دهد تا هدف خود را بهتر درک کرده و نیازسنجی مناسبی انجام دهیم و در مسیر درستی گام برداریم.
چرا بازی می‌کنیم؟
هرچند بسیاری بر این عقیده هستند که بازی موجب اتلاف وقت است و زیاد بازی کردن باعث پرخاشگری و کم شدن حواس می‌شود، اما از نظر علمی ثابت شده که بازی کردن دارای مزایای غیرقابل انکاری است. بازی‌ها و به خصوص بازی‌های رایانه‌ای ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎی الکترونیکی و ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎیی ﻛﻪ دارﻧﺪ، میﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺳﻼﻣﺖ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ روان نیز ﻛﻤﻚ کنند. بسیاری از بازی‌ها ضمن سرگرم کردن فرد، در درمان بیماری وی نیز موفق بوده‌اند. به‌عنوان مثال، بسیاری از فعالیت‌های بازی‌های رایانه‌ای در درمان فوبیا هم‌چنان ادامه دارند.
بازی‌ها ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ می‌توانند برای آموزش و بهبود تمرکز مورد استفاده قرار گیرند؛ یکی از مثال‌های بارز، تمرینات تیراندازی و یا اتومبیل‌رانی در بازی‌هاست. علاوه بر آن، بازی‌ها ﺑﻪ ﻋﻨﻮان یکی از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺷﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ و اﺟﺘﻤﺎعی ﺷﺪن فرد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ می‌شوند.
بازی‌ها چند دسته هستند؟
در گذشته که رایانه وجود نداشت، تنها بازی هایی نظیر منچ، اسم فامیل، چندسوالی‌ها و دوز، از بازی‌های پرطرفدار ما بودند. به این بازی‌ها که بدون نیاز به هیچ‌گونه فناوری قابل بازی کردن هستند بازی‌های رومیزی گفته می‌شود. این نوع از بازی‌ها که به اصطلاح بردگیم (board game) نیز نامیده می‌شوند، هنوز هم یکی از جذاب‌ترین انتخاب‌ها برای بازی‌های گروهی در دورهمی‌ها هستند.
اما با ساخت اولین رایانه‌ها، ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺑﺎزی‌های رایانه‌ای ﺑﻪ ﺳﺎل ﻫﺎی اوﻟﻴﻪی دﻫﻪی هشتاد میلادی ﺑﺮمیﮔﺮدد. ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺗﻨﻮع ﺑﺎزیﻫﺎ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻮم اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ و راﻳﺎﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﺘﺮش روزاﻓﺰون اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮﮔﺮمی در ﻣﻴﺎن ﻗﺸﺮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺑﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ. از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ، ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ بازی‌ها بسیار زیاد است و میزان زمانی که صرف این بازی کردن می‌شود نیز ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ.
آﻣارها ﻧﺸﺎن می‌دهند که ﮔﺮوهﻫﺎی سنی هشت تا ده سال، به طور متوسط روزی شصت و پنج دقیقه، ده تا چهارده سال، روزانه پنجاه و دو دقیقه و چهارده تا هجده سال، سی و سه دقیقه بازی می‌کنند. بازی‌های رایانه‌ای خود به سبک‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که در بخش بعدی به آنها اشاره می‌کنیم.
سبک‌های بازی‌های رایانه‌ای
آگاهی به اینکه یک بازی دارای چه سبکی است، اولین و مهم‌ترین اصل، چه در بازی سازی و چه در بازی کردن می‌باشد. بسیاری از افرادی که در بازی سازی تازه وارد هستند و بازیکن یا به اصطلاح گیمر (gamer) حرفه‌ای نبودند هنوز در این مبحث دچار ضعف هستند و معمولا مجبور به پنهان کردن ضعف خود (به خصوص در برابر گیمرهای حرفه‌ای) می‌شوند. لیست زیر شامل مهم‌ترین سبک‌ها می‌شود، البته ممکن است یک بازی ترکیبی از چند سبک باشد یا حتی یک بازی ساخته شود که همه‌ی قواعد را برهم زند.
- سبک اکشن (Action)
- سبک شوتر اول شخص (first person shooter)
- سبک شوتر سوم شخص (third person shooter)
- سبک ماجراجویی (Adventure)
- سبک مبارزه‌ای(fighting)
- سبک نقش آفرینی (role playing game)
- سبک استراتژی (strategy)
- سبک مسابقه‌ای (racing)
- سبک پلتفرم (platformer)
- سبک کژوال (casual)
- سبک ورزشی (sport)
- سبک شبیه ساز (simulation)
- سبک آنلاین دسته جمعی (massively multiplayer online)
- سبک ریتمیک موزیکال (rhythm-music)
- سبک هک اند اسلش (hack and slash)
- سبک ترسناک (horror)
- سبک بقا (survival)
سخت افزار مورد نیاز برای اجرای بازی
بازی‌های رایانه‌ای براساس اینکه روی چه سخت افزاری اجرا شوند، در سه دسته‌ی کلی زیر قرار می‌گیرند:
- بازی‌های موبایلی
- و بازی‌های کامپیوتری (pc games)
- بازی‌های کنسولی
سه کنسول قدرتمند در حال حاضر برای اجرای بازی‌ها عبارتند از:
- سری نینتندو ساخته‌ی کمپانی نینتندو
- پلی استیشن ساخته‌ی کمپانی سونی
- سری ایکس باکس ساخته‌ی کمپانی مایکروسافت
برای ایجاد تجربه‌ی بهتر بازیکن، سخت افزارهای جانبی هم با این سه کنسول همراه است؛ کینکت برای رابط حرکات و سنسور تماس و همچنین عینک‌های واقعیت مجازی یا VR برای ایجاد زاویه‌ی دید بهتر کاربر از پرفروش‌ترین این اقلام هستند.
بازی‌های رومیزی هم با کارت، مقوا و هرچه مورد پسند بازی ساز و مورد نیاز منطق بازی است می‌تواند ساخته و اجرا شود.
بازی ساز کیست؟
توسعه‌ی بازی یا بازی سازی هنر ایجاد بازی‌هاست. این روند شامل تولید مفهوم بازی، طراحی، ساخت، تست و انتشار یک بازی می‌باشد. به طور کلی، هر کسی که یک بازی را می‌سازد بازی ساز نامیده می‌شود. اگر فردی می‌خواهد یک بازی را ایجاد کند، مهم است که در مورد مکانیک بازی، پاداش‌ها، تعامل بازیکنان و طراحی مراحل فکر کند. یک بازی ساز یا توسعه دهنده‌ی بازی می‌تواند یک برنامه‌نویس، یک طراح هنری، یک طراح صدا و یا بسیاری نقش‌های دیگر در این صنعت باشد.
بازی سازی را می‌توان با یک استودیوی توسعه‌ی بازی بزرگ و یا توسط یک نفر انجام داد. بازی ساز مستقل، به کسی گفته می‌شود که تمامی وظایف ساخت بازی را به تنهایی انجام می‌دهد. یک بازی ساز مستقل باید دارای دانش خوبی در هر یک از زمینه‌های ساخت بازی باشد. همچنین به گروه‌های کوچک ساخت بازی که وابسته به نهاد یا کمپانی شناخته شده‌ای نیستند، گروه‌های مستقل یا به اصطلاح ایندی (indie) و به بازی آنها بازی مستقل (indie game) گفته می‌شود.
حال که مفاهیم پایه‌ای بازی را آموختیم، به سراغ گام بعدی می‌رویم تا یاد بگیریم چگونه بازی ساز شویم.
گام دوم: معرفی همه‌ی مراحل و ابزارهای بازی سازی
در گام قبل به مباحث اولیه بازی مسلط شدیم و در این گام می‌خواهیم ساخت یک بازی را شروع کنیم و مروری بر مراحل بازی سازی داشته باشیم. اولین سوالی که باید از خودمان بپرسیم این است که قرار است در چه سبکی بازی بسازیم و بازی را با چه هدفی می‌سازیم.
مرحله‌ی اول: مشخص کردن هدف
یک بازی می‌تواند با اهداف مادی، آموزشی، تجربی و … ساخته شود. توجه داشته باشید که همواره قرار نیست با هدف پولدارشدن بازی بسازید؛ به خصوص در ابتدای راه، باید دید خود را تغییر دهید و به قصد تجربه، کسب مهارت و بررسی بازارکار بازی بسازید. چیزی که مهم هست، مشخص کردن هدف است؛ چراکه ساخت یک بازی کامل حداقل سه ماه زمان می‌برد (درمورد بازی هایی که با هدف کسب تجربه و به قصد تمرین ساخته می‌شوند صحبت نمی‌کنیم.) و قرار است فرد در این راه سختی‌های زیادی را تحمل کند. مشخص کردن هدف باعث ادامه دادن می‌شود.
وقتی وارد بازی سازی می‌شوید، متوجه می‌شوید که گیم‌های کوچکی وجود دارند که هدف اولیه‌ی ساختن آنها کسب مهارت در یک مکانیزم خاص است. برای مثال، فرض کنید قرار بوده در بخشی از بازی اصلی خود، می‌خواهید برای ساخت یک مکانیزم ساده‌ی پرش تمهیداتی بیندیشید که پرش احساس خوبی در بازیکن به وجود بیاورد. اما طراحی این سیستم ساده زمان‌بر است و از چگونگی استقبال آن توسط بازیکنان هم مطمئن نیستید، پس در اینجا می‌توانید یک مینی گیم کوچک بسازید و بازخوردها را بررسی کنید. البته باید توجه کنید که مینی گیم مورد نظر خیلی ابتدایی نباشد و در حدی باشد که بتوان به آن بازی گفت.
در بسیاری از موارد فرد از ابتدا قصد ندارد یک بازی کامل بسازد، بلکه محتوای دیگری را در اختیار دارد و می‌خواهد با ایجاد یک بازی درون آن، باعث جذب بیشتر کاربران شود. محتوای بازی می‌تواند کوچک یا گسترده باشد، اما به هر حال تا زمانی که به بازیکن اجازه می‌دهد تا با محتوا تعامل داشته باشد و بتواند عناصر بازی را دستکاری کند، می‌توانیم آن محتوا را “بازی” بنامیم. به این فرآیند تزریق تم بازی درون یک محتوای غیر بازی، بازی گونه سازی یا گیمیفیکیشن (gamification) گفته می‌شود که دارای فرآیند مخصوص به خود است و در این مقاله در مورد آن صحبت نمی‌کنیم.
مرحله‌ی دوم: مشخص کردن بودجه و زمان
بعد از اینکه هدف خود را درک کردید، باید برآورد کنید که چه میزان بودجه برای توسعه‌ی بازی دارید. برآورد هزینه کمک می‌کند تا تصمیم گیری درست و برنامه ریزی مناسبی داشته باشید. حتما باید براساس بودجه اقدام به تشکیل تیم کنید؛ وگرنه ساخت بازی چیزی جز اتلاف وقت و پول نخواهد بود. اگر بازی ساز مستقل هستید، هزینه‌هایی از قبیل خوراک، مکان، برق و …. را نیز باید در نظر بگیرید.
همچنین زمان تخمینی برای ساخت بازی را در نظر بگیرید. حداقل حدود سه ماه برای مسائل تست، بازاریابی و انتشار بازی باید به این زمان اضافه شود. بسیار پیش آمده برخی به دلیل کمبود تجربه تصور کردند که بازی طی سه ماه تمام شده و بعد از شروع کار، به دردسر جدی دچار شده‌اند. تخمین درست زمان، کمک می‌کند تا در ادامه‌ی مسیر، از خیلی از فشارهای کاری در امان باشید.
اگر محدودیت زمانی دارید و قرار است بازی را تا مدت مشخصی منتشر کنید، شاید نیاز باشد از ابعاد بازی کمی کاسته و بر کیفیت تمرکز کنید. بازی یکی از مهم‌ترین زمینه‌هایی است که کمبود کیفیت و سرسری کارکردن در خروجی کارش کاملا قابل لمس است و بازخورد جامعه‌ی بازیکنان معمولا نسبت به سایر زمینه‌ها بسیار صریح‌تر است.
مرحله‌ی سوم: تشکیل تیم
یک بازی بنابر نوع محتوای خود نیاز به طراحی مکانیزم‌ها و چالش‌های بازی، کاراکتر بازی، تصاویر محیط بازی، صداها و موسیقی، داستان، پیاده‌سازی، تست و بازاریابی دارد. یک بازی ساز مستقل، که قصد دارد به تنهایی بازی بسازد، باید تمامی این وظایف را خود برعهده بگیرد. به همین دلیل است که اغلب بازی سازهای مستقل با یک بازی ساده و به اصطلاح مینیمال (minimal) شناخته می‌شوند.
اما اگر قصد دارید که یک تیم مستقل داشته باشید، حداقل به یک برنامه نویس، یک طراح هنری برای کارهای گرافیک و تصویری و یک نفر طراح بازی نیاز دارید. تیم‌های بزرگ‌تر معمولا از چند طراح هنری، چند برنامه نویس و چندین طراح بازی، یک متخصص موسیقی و صدا، تست کننده و … بهره می‌برند. نقش‌های یک تیم بازی سازی و وظایف آنها عبارتند از:
- نویسنده: داستان و مفهوم بازی، روایت سرایی
- مدیر پروژه: هماهنگی بخش‌های مختلف کار با یکدیگر و برنامه‌ریزی مناسب برای تحویل به موقع بازی
- گرافیک: طراحی کاراکتر، طراحی محیط، انیمیشن ها، مدلسازی، تصویرسازی و ….
- توسعه: برنامه نویسی مکانیزم، برنامه نویسی منو و رابط کاربری (UI)
- طراح بازی: طراحی مراحل، طراح چالش‌های درون هر مرحله و بالانس دشوار بودن یا نبودن معماها
- همچنین طراح تجربه‌ی کاربر: موارد مربوط به UX
- طراح صدا: موسیقی‌های بازی، صداهای موجود در بازی
- تست کننده: رفع باگ‌ها و خطاهای احتمالی قبل از انتشار محصول
- بازاریاب: ناشر، تبلیغات و جلب حمایت و پشتیبانی
درمورد نقش‌های یک تیم بازی سازی در مقاله‌های بعدی مفصل توضیح خواهیم داد. اما به یاد داشته باشید که برای مشارکت در فرآیند توسعه‌ی بازی نیازی به کدنویسی ندارید. هنرمندان بر روی طراحی تمرکز می‌کنند، در حالی که تمرکز یک توسعه دهنده می‌تواند بر کدنویسی و مدیریت یک نوار سلامت باشد. یا یک تست کننده با در نظر گرفتن رفتار احتمالی بازیکن، شروع به بررسی بازی می‌کند و درگیر می‌شود. تیم را بیش از حد شلوغ و بیش از حد خلوت نکنید. بسته به اهداف و بودجه، بهترین افراد ممکن را جذب کرده و به کیفیت فکر کنید.
مرحله‌ی چهارم: مستندسازی پروژه
یکی از مراحل بسیار مهم در روند بازی سازی که معمولا نادیده گرفته می‌شود، بحث مستندسازی و تهیه‌ی سند قبل از شروع کار است. چه بسیار که بازی در ایده و قبل از شروع کار بسیار جذاب بوده، اما به دلیل مستند نکردن همه چیز از کنترل خارج شده است. مستندسازی بسیار مفید است و برخلاف تصور، به هیچ وجه اتلاف وقت نیست. ساخت سند به دلایل زیر انجام می‌شود:
- مشخص کردن ابعاد پروژه: تا وقتی که پروژه به صورت مکتوب نوشته نشود، نمی‌توان یک تخمین درست و نزدیک به واقعیت از آن داشت. یک سند پیش تولید کمک می‌کند تا بازی نیازسنجی شود و نقش‌های مربوط به آن خود‌به‌خود به دست آیند. برای دیدن نمونه‌های سند پیش تولید بازی، می‌توانید کلیدواژه‌های سند طراحی بازی، game design document و یا GDD را در اینترنت جست‌و‌جو کنید. می‌بینید که تمامی جنبه‌های ساخت بازی در این سند آورده می‌شود.
- رسمی کردن پروژه: تا وقتی که ویژگی‌ها و امکانات مورد نیاز بازی در یک سند ثبت نشده‌اند، نباید با نیروی کار قرارداد بست. برای جلوگیری از هر گونه سوتفاهم و ناهماهنگی در ادامه‌ی مسیر، نیاز هست تا هر فرد از وظیفه‌ی خود در ساخت بازی به طور کامل آگاه باشد.
- به خاطرسپردن تمامی ایده‌ها: در روند بازی سازی معمول است که ایده‌هایی به ذهن تیم می‌رسد که ممکن است در شرایط فعلی، امکان پیاده سازی آنها نباشد. این ایده‌ها باید در جایی یادداشت شوند تا در طول ساخت بازی، بتوان دوباره آنها را بررسی و امکان سنجی کرد. حجم این ایده‌ها معمولا زیاد و ایده‌ها دارای نکات مهم و جزیی هستند، لذا سندکردن آنها از واجبات است.
مرحله‌ی پنجم: انتخاب موتور بازی سازی
هرچند این مرحله بسیار مرتبط با برنامه نویسی بازی است، اما مشخص کردن موتور کمک بزرگی در تعیین نقش‌های تیم و مشخص کردن مسیر و نقشه‌ی راه است. همان‌طور که در گام‌های قبل اشاره کردیم پیاده‌سازی بازی دارای بخش‌های مختلفی از قبیل کدنویسی و گرافیک است. برای تسریع کارها و حل مشکلات بازی سازی، چارچوب‌هایی نظیر libGDX و opengl توسعه داده شدند. این چارچوب‌ها در واقع دارای بسیاری از کارکردها و مشخصه‌های از پیش تعریف شده و ساخته شده بودند تا برنامه نویسان راحت‌تر به توسعه بپردازند. با این حال، ورود به صنعت و یا درک چارچوب برای کسی که از یک پس‌زمینه‌ی غیر برنامه‌نویسی می‌آمد، بسیار دشوار بود.
در این زمان بود، که موتورهای بازی سازی توسعه یافتند. به طور کلی، یک موتور هر چیزی را دارد که یک چارچوب بازی به آن نیاز دارد، اما با یک رویکرد دوستانه‌تر با استفاده از رابط کاربری گرافیکی (GUI) و کمک به توسعه‌ی بخش‌های مختلف بازی. برخی از موتورهای بازی سازی رایج عبارتند از:
- کانستراکت (Construct)
- گیم میکر (game maker)
- یونیتی (Unity)
- آنریل (Unreal)
کانستراکت و گیم میکر به صورت پایه‌ای برای افرادی ایجاد شده‌اند که قصد دارند با کمترین کدنویسی ممکن بازی بسازند. همین ویژگی هرچند یک نقطه‌ی قوت محسوب می‌شود، اما سد راه برنامه نویسان در خلق المان‌های جدید است. پس نگاه جامعه‌ی بازی ساز در حال حاضر به آنریل و یونیتی می‌باشد. جامعه‌ی توسعه دهندگان یونیتی (حداقل در ایران) بیشتر از سایرین است؛ چرا که امکانات بیشتری در اختیار قرار می‌دهد. آنریل نیز روز به روز دارای امکانات بیشتر می‌شود و در حال توسعه و بهبود است.
موتورهای بازی سازی علاوه بر تسریع روند توسعه‌ی پروژه، دردسرهای خروجی گرفتن از بازی را از بین می‌برند. پس یکی از معیارهای انتخاب موتور بازی سازی مناسب، فراگیر بودن آن برای استفاده از انجمن‌های رفع اشکال در اینترنت و امکاناتی از نظیر فرمت خروجی‌هایی است که به توسعه دهنده عرضه می‌کند.
مرحله‌ی ششم آموزش بازی سازی : تست و بازاریابی
هرچند بازی سازها در طول ساخت بازی همزمان بخش‌های مختلف بازی را برای رفع خطاهای احتمالی تست می‌کنند، اما برای تست محصول نهایی، نیاز هست تا طی بازه‌ی یک تا سه ماهه (بستگی به حجم بازی) تست نهایی شود. در این تست باید سعی شود بازی بر روی تمامی پلتفرم هایی که قرار است منتشر شود، اجرا شود تا خطاهای اجرا درآمده و رفع شوند. همچنین تمامی اعضای تیم به عنوان بازیکنان و جامعه‌ی هدف، بازخوردهای خود را درمورد بازی نهایی اعلام می‌کنند و اگر موردی هست که می‌تواند در بازی بهتر پیاده سازی شود، اصلاح می‌شود.
همزمان با تست بازی، ناشر به عنوان نماینده‌ی تبلیغات و بخش بازاریابی بازی، کار خود را پیش می‌برد. ناشر مطابق با اهداف بازی مشخص می‌کند که بازی تحت چه مارکت و شبکه‌ای منتشر شود. اجازه نامه‌ها و روندی برای تایید و ثبت بازی در هر مارکت وجود دارند که زمان‌بر هستند. ناشر باید تمامی اجازه نامه‌ها را به طور دقیق بررسی کند تا بازی از لحاظ حقوقی و درآمدی در مارکت به مشکل برنخورد.
یکی دیگر از وظایف تست و بازاریابی، انتخاب بهترین روش درآمدزایی بازی است. هر سازنده‌ای قبل از شروع ساخت بازی یک طرح کلی در مورد چگونگی کسب درآمد از طریق بازی دارد؛ برای مثال المان‌ها و امتیازهایی را در بازی طراحی می‌کند و سعی می‌کند با پولی کردن آن ها، از طریق پرداخت درون برنامه‌ای درآمد کسب کند. این تصمیمات در دوره‌ی تست نهایی کامل می‌شوند. در مثال بالا ممکن است بازی ساز با نظر تیم بازاریابی به این نتیجه برسد که امتیازهای بیشتری را برای پرداخت درون برنامه‌ای در نظر بگیرد یا بازی را غیر رایگان در اختیار عموم قرار دهد.
گام سوم: معرفی منابع و روش برای مطالعه‌ی پیش‌نیازها
قبل از شروع بازی سازی، توصیه می‌کنیم حتما فیلم Indie Game The Movie را ببینید که حکم خداوندگار نمایش جامع مراحل و سختی‌های بازی سازی مستقل است. این فیلم در واقع مستندی بسیار جذاب درباره‌ی دوره‌ی طراحی و انتشار بازی‌های ویدیویی می‌باشد که در سال ۲۰۱۲ و توسط کشور کانادا ساخته‌شده است. Indie Game The Movie در نوع خود بسیار جذاب، دیدنی و الهام‌بخش است و تاکنون جوایز بسیاری را از منابع مختلف برده است. Indie Game The Movie مهر تاییدی بر شرایط بازی سازی مستقل است. امکان ندارد که این مستند را ببینید و به ساخت بازی علاقه مند نشوید.
بعد از مشاهده‌ی مستند بالا، استفاده از مدارس و کمپ‌های بازی سازی یکی از رایج‌ترین راه‌های کسب دانش در این زمینه است. بسیاری از کمپدها دوره‌ی آموزشی بازی سازی را تحت عنوان یک مسابقه برگزار می‌کنند و در کارگاه‌های آموزشی مرتبط با آن، تمامی موارد را از صفر تا صد و به طور فشرده توضیح می‌دهند. در ایران دوره‌های حضوری و غیرحضوری زیادی برای آموزش بازی سازی تشکیل می‌شوند که بعد از اتمام دوره، می‌توان زیر نظر آن کمپ مشغول به کار شد. همچنین دوره‌های تخصصی برای یادگیری یک موتور بازی سازی خاص نیز وجود دارد.
یکی دیگر از منابع آموزشی خوب و جامع در مورد بازی سازی، اینترنت است. همه چیزهایی که شما باید یاد بگیرید در اینترنت به صورت رایگان یا هزینه‌های ناچیزی وجود دارد. اما توجه داشته باشید که اگر قصد دارید به صورت خودآموز شروع به بازی سازی کنید، بهتر است در جلسات مشاوره‌‌ی حضوری بازی سازی شرکت کنید.
بازی سازی برخلاف دوره‌هایی مانند طراحی وبسایت و برنامه‌نویسی، به طور ذاتی گروهی است؛ پس تعامل و کسب تجربه از سایرین باعث عدم لغزش از مسیر درست و سرعت بخشی به کارتان خواهد بود. بعد از تحقیق در مورد موتورهای بازی سازی، یکی را انتخاب کنید و سرفصل‌های مربوط به آن را فراگیرید. از سایر منابع آموزش بازی سازی (شامل ویدیوها و کتاب ها) می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- GameDev
- Game Development tuts
- LazyFoo
- Udemy
- Coursera
- Walkerboystudio
- GameInstitute
- CodeCombat
- GameFromScratch
- Raywenderlich
- Noobtuts
گام چهارم: بازار کار بازی سازی
به خاطر داشته باشید که هر هنری در حوزه‌ی ساخت بازی داشته باشید، می‌توانید عضو یک تیم بازی سازی شوید. بازی سازها به شیوه‌های مختلف کار می‌کنند:
- مستقل: تمامی وظایف برعهده‌ی خود بازی ساز است و درآمد حاصل نیز به خودش تعلق می‌گیرد.
- درصدی: هنگام تشکیل تیم بازی سازی، مشخص می‌شود که هر نقش از درآمد نهایی بازی چه درصدی دریافت می‌کند. این درصد با توجه به درآمدزایی بازی می‌تواند کم یا زیاد باشد.
- پروژه‌ای: براساس ویژگی‌های موردنیاز و بدون توجه به درآمد بازی، مبلغی ثابت برای یک پروژه در نظر گرفته می‌شود.
- ساعتی: براساس ویژگی‌های موردنیاز و پیاده‌سازی‌های لازم، بازی ساز زمان مورد نیاز خود برای پیاده سازی بازی را اعلام می‌کند و مبلغی بابت هر ساعت کار دریافت می‌کند.
- استخدامی: در فرآیند استخدام برنامه نویس در شرکت‌های بازی سازی، بازی ساز حقوق ثابت و ماهانه می‌گیرد و موظف است در طول مدت استخدام، بدون محدودیت در تعداد بازی، بازی بسازد.
بازی سازی شغلی است که درآمد آن در ماه‌های ابتدایی و اوایل کار کم و ناچیز است اما بعد از کسب تجربه و حرفه‌ای شدن، می‌توان درآمد خوبی از آن به دست آورد. حداقل درآمد تیم بازی ساز دو میلیون است و بسته به نوع و حجم پروژه تا چند صد میلیون هم خواهد رسید. برخلاف تصور عموم، کسب درآمد از بازی سازی در ایران امکان پذیر است. مشاغل زیادی مرتبط با بازی سازی وجود دارند که شرط اصلی موفقیت در همه‌ی آنها، داشتن صبر، روحیه‌ی انتقادپذیر و همکاری تیمی است. برخی از عناوین این مشاغل عبارتند از:
- مدیریت: project manager
- برنامه نویسی و توسعه: backend developer, C# developer, C++ developer, Java developer, UI developer, 2d game developer, 3d game developer, network programmer, audio programmer
- گرافیک: character design, game artist, 3d modeler, animator, environment artist
- طراحی بازی: game designer, level designer
- بازاریابی، تست، ساخت و سایر موارد:game marketing, publisher, QA and game tester, …
گام پنجم: مدت زمان لازم برای یادگیری بازی سازی
در مورد نقشه‌ی راه صحبت کردیم اما چه مدت طول می‌کشد تا بتوان حداقل مهارت‌های لازم برای بازی سازی را یاد گرفت؟ توصیه می‌شود که در شروع بازی سازی، با ساخت یک بازی ساده مثل توپ و تخته (پینگ پونگ دوبعدی) وارد این عرصه شوید. مدت زمان توسعه‌ی این بازی حدود دو هفته است. برای بازی‌های کمی پیچیده‌تر این زمان متغیر است:
- اصول اولیه‌ی بازی و آشنایی مفهومی با بخش‌های مختلف یک بازی: حداقل دو هفته
- یادگیری ابتدایی موتور بازی سازی و برنامه نویسی: حداقل یک ماه
- تسلط بر ابزارهای مرتبط گرافیک (مانند فتوشاپ و …): در ساده‌ترین حالت ۱۵ روز
- ساخت یک مینی گیم اولیه: حداقل یک ماه
توجه کنید: برنامه ریزی کنید و به آن وفادار بمانید. نگران یادگیری عمقی و با سرعت کم در ابتدای کار نباشید، با تمرین و اجرای نمونه‌های موجود، رفته رفته سرعت‌تان بالا خواهد رفت، اما اگر ندانید مفاهیم اولیه‌ی بازی چیست درآینده به مشکل خواهید خورد. بعد از تسلط بر مفاهیم اولیه، می‌توانید مفاهیم نقشه‌ی راه حرفه‌ای را فراگیرید.
یک اشتباه رایج میان بازی سازان، این است که در ابتدای کار می‌خواهند یک بازی جدید و کاملا متفاوت با سایر بازی‌ها بسازند. این تفکر سمی باعث نابود شدن بازی می‌شود. یک بازی خوب در ۹۰ درصد مواقع همان مکانیزم‌ها و ایده‌های تکراری قبلی است و تنها دارای ویژگی‌های کوچکی در پیاده‌سازی است که باعث می‌شود بازیکن هنگام بازی کردن از آنها لذت ببرد و تجربه‌ی خوبی از آن داشته باشد. پس سعی کنید با ساخت بازی‌های مرسوم شروع کنید.
گام ششم: حوزه‌های پیشنهادی بعد از یادگیری بازی سازی
ساخت بازی‌های رایانه‌ای، در حال حاضر، به گسترده‌ترین و سودآورترین حرفه‌ها در صنعت سرگرمی تبدیل شده است. به دلیل گسترش فناوری‌ها می‌توانیم در آینده منتظر فراگیرشدن بازی با ابزارهای جدیدتر نظیر بازی‌های واقعیت مجازی نیز باشیم. استفاده از بازی‌های الکترونیکی از طریق تلویزیون، دستگاه‌های جیبی و رایانه‌های شخصی، هم اکنون به تلفن همراه، رایانه‌های جیبی و گیرنده‌های دیجیتال تلویزیونی نیز کشیده شده است.
همچنین، محتوای بازی‌ها به سرعت در حال تغییر است و با کاربردهای گرافیکی و به دلیل جاذبه‌ای که در آنها نهفته است، روز به روز واقعی‌تر به نظر رسیده و نظر افراد بیشتری را به خود جلب می‌نمایند. بعد از تسلط بر بازی سازی، می‌توانید به سراغ فناوری‌های واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و فراگیری مفاهیم بازی گونه سازی بروید. این حوزه‌ها بیشترین ارتباط را با صنعت بازی دارند و از قضا بسیار رو به رشد و سودآور هستند.
جمع بندی:
کشور ما، ایران، یک کشور نوپا در زمینه‌ی بازی سازی است، اما این به این معنی نیست که ما نمی‌توانیم بازی خوب تولید کنیم. بازی‌های خوب بسیاری نظیر فرزندان مورتا و یا شدوبلید (شمشیر تاریکی) توسط تیم‌های ایرانی ساخته شده‌اند که در جوامع بین‌المللی نیز مورد پسند عموم قرار گرفته‌اند. یکی از مسائل مهم، وجود زیرساخت‌های لازم است.
برای مثال، کشور لهستان همزمان با ایران شروع به کار کرد و به دلیل زیرساخت مناسب و حمایت، سرعت بیشتری در روند بازی سازی گرفت. این زیرساخت‌ها هم اکنون در ایران تحت نظر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و در قالب استودیوهای مختلف ایجاد شده‌اند؛ لذا آینده شغل بازی سازی در ایران روشن است. در مرحله‌ی بعدی، ما باید همت کنیم و شروع به بازی سازی و فعالیت در این حوزه کنیم.
