مطمئناً تا به حال زیاد در مورد فایل سرور شنیده اید ولی اگر نمی خواهید فقط به اسم آن بسنده کنید و دوست دارید اطلاعات بیشتری در مورد file server و نحوه کار آن کسب کنید، در جای بسیار درستی هستید.
فایل سرور یکی از بخش های مهم شبکه های کامپیوتری است که به عنوان مکانی مرکزی برای ذخیره، مدیریت و اشتراک گذاری داده ها و فایل های شبکه استفاده می شود.
در واقع با کمک این پایگاه داده مرکزی، کاربران شبکه، دستگاه ها و کلاینت ها می توانند به تمامی اطلاعات و فایل های میزبانی شده توسط سرور شبکه دسترسی داشته باشند و کارهایی مانند ویرایش و اشتراک گذاری آنها را با سهولت و سرعت بیشتری انجام دهند. حرکت رو به جلو پس اگر کاربر شبکه ای هستید که به فایل سرور مجهز هستید، می توانید فایل های مورد نظر خود را بدون نیاز به انتقال دستی فایل از طریق سرور فایل شبکه به اشتراک بگذارید.
اگر به فکر ایجاد یک فایل سرور قدرتمند و امن برای ذخیره فایل ها و اطلاعات مهم شبکه خود در آن هستید، می توانید به صفحه خرید سرور مجازی مراجعه کرده و با انتخاب یک طرح مناسب، فایل های مورد نظر خود را به صورت بهینه تری ذخیره کنید. . ذخیره و مدیریت کنید و در دسترس مشتریان محلی یا راه دور در شبکه خود قرار دهید.
فایل سرور چیست؟
فایل سرور کامپیوتری است که وظیفه ذخیره سازی و مدیریت مرکزی فایل های مرتبط با شبکه را بر عهده دارد تا سایر رایانه های موجود در شبکه بتوانند به آنها دسترسی داشته باشند. در واقع فایل سرور رسانه ای است که کاربران می توانند از آن برای به اشتراک گذاری فایل های متنی، تصاویر و سایر اطلاعات از طریق شبکه بدون نیاز به انتقال فیزیکی استفاده کنند.
ویژگی های برجسته فایل سرور
- اشتراک گذاری فایل ها در داخل و خارج از شبکه
- امکان دسترسی همزمان کاربران به فایل ها
- امکان تنظیم مجوزهای دسترسی برای کاربران
- همگام سازی فایل ها بین سرور و کلاینت ها
- تعیین عملیات مجاز برای هر کاربر
- ارائه فضای ذخیره سازی مشترک و صرفه جویی در منابع
- امکان دسترسی از راه دور به فایل ها
- …
فایل سرور چگونه کار می کند؟
تا الان متوجه شدید که فایل سرورها نقش مخزنی را دارند که داده و فایل های موردنظر را نگه داری می کنند تا در دسترس کلاینت های شبکه قرار دهند:
برای انجام این کار، سرورهای فایل از پروتکل ها و مکانیسم های مختلفی استفاده می کنند که ویژگی های هر کدام آن را از پایگاه داده ها متمایز می کند. اگرچه هدف هر دوی آنها ذخیره و ارائه اطلاعات است، اما این بدان معنا نیست که سرور فایل و پایگاه داده با هم اشتباه گرفته شوند. داده های بدون ساختار و عدم نیاز به اجرای پرس و جو برای دسترسی به داده ها در سرورهای فایل از برجسته ترین تفاوت های آنها با پایگاه های داده است.
بهتر است از بحث اصلی منحرف نشوید. هدف ما در این بخش بررسی نحوه عملکرد فایل سرور است، پس بیایید با این موضوع ادامه دهیم:
یک سرور فایل برای عملکرد خوب به سخت افزار (فضای دیسک سخت و قدرت پردازش کافی)، سیستم عامل و نرم افزار مورد نیاز مشتریان نیاز دارد. پس از این، سرور فایل آماده ارائه خدمات خود می باشد.
سرورهای فایل قادر به ذخیره و نگهداری هر نوع داده ای مانند فایل های اجرایی، اسناد، تصاویر و فیلم ها هستند و این داده ها را به صورت حباب یا باینری ذخیره می کنند. بنابراین با توجه به این موضوع می توان گفت که این سرورها امکانات خاصی برای ایندکس یا پردازش فایل ها ندارند، مگر اینکه بخواهید با نصب افزونه ها یا اپلیکیشن های مبتنی بر سرور، این ویژگی ها را به آن اضافه کنید.
یک سرور فایل راه حل خاصی برای تعامل با داده ها ارائه نمی دهد و برای کارهایی مانند اشتراک گذاری فایل به مشتری متکی است.
هر فایل سرور باید بتواند انعطاف و امنیت لازم را برای ذخیره فایل ها و اسناد مختلف فراهم کند تا کاربران بتوانند با استفاده از آدرس IP فایل سرور به آن دسترسی داشته باشند و عملیات مورد نظر خود را انجام دهند. همچنین برای اینکه کاربران در هنگام دسترسی به فایل های ذخیره شده در فایل سرور با مشکلاتی مانند بازنویسی، حذف یا دسترسی نادرست به فایل ها مواجه نشوند، تمامی فایل سرورها باید به امکاناتی مانند مدیریت مجوز دسترسی، قفل کردن فایل و رفع تضاد مجهز باشند. بین فایل ها ناهماهنگی وجود دارد.
انواع پروتکل ها و برنامه های سرور فایل
همانطور که قبلاً اشاره کردم، سرورهای فایل دارای پروتکل ها و مکانیسم های خاصی هستند که بر اساس آنها کار خود را انجام می دهند. هر یک از اینها ویژگی ها و دسترسی کاربر متفاوتی را فراهم می کند که برای عملکرد صحیح سرور فایل ضروری است. بیایید با این پروتکل ها آشنا شویم:
Server message block (SMB)
SMB یکی از رایج ترین پروتکل های سرور فایل محلی است که توسط سیستم عامل های ویندوز و macOS پشتیبانی می شود. این پروتکل امنیتی دسترسی به تمامی فایل ها و دایرکتوری ها و همچنین منابع شبکه مانند چاپگرها و روترها را کنترل می کند و به برنامه ها اجازه می دهد تا عملیات هایی مانند خواندن و نوشتن فایل ها را در شبکه انجام دهند.
پروتکل SMB دارای سه نسخه اصلی SMB2، SMB1 و SMB3 است که پروتکل SMB1 به هیچ وجه امن تلقی نمی شود و نباید از آن استفاده کرد.
Network File System (NFS)
NFS یک پروتکل به اشتراک گذاری فایل است که دارای عملکرد بالا، اتصالات پایدار و مدیریت ساده است. سیستم های یونیکس و لینوکس عمدتاً از این پروتکل برای اشتراک گذاری فایل ها بین سرورها و کلاینت های لینوکس استفاده می کنند.
پروتکل NFS به عنوان یک سیستم فایل توزیع شده کار می کند و پس از ذخیره فایل ها در یک شبکه خاص، به کاربران یا کلاینت ها اجازه می دهد تا عملیات هایی مانند کپی کردن یا ایجاد یک فایل یا دایرکتوری را در شبکه انجام دهند.
پروتکل انتقال فایل (FTP)
پروتکل FTP به فرآیند ارسال و دریافت فایل بین دستگاه ها از طریق اینترنت می پردازد. البته اگرچه FTP گزینه مناسبی برای دسترسی به فایل ها در فضای شبکه است، اما امن ترین گزینه ها مانند SFTP، SCP یا WebDAV نیز وجود دارد که با رمزگذاری اتصالات و داده ها، امنیت ارتباطات از راه دور را افزایش می دهند.
انواع فایل سرور
سرور فایل اختصاصی
این فایل سرور به طور هدفمند برای ارائه خدمات به رایانه های دیگر طراحی شده است و به کلاینت های متصل امکان خواندن و نوشتن داده ها و یا به عبارتی اشتراک گذاری فایل ها با کلاینت های محلی و کلاینت های مجاز راه دور با استفاده از این سرور را می دهد. پسوند اختصاصی به این معنی است که این فایل سرور فقط به عنوان یک سرور فایل عمل می کند و مشاغل می توانند از آن برای ارائه عملکرد، قابلیت اطمینان و امنیت مورد نیاز شبکه خود استفاده کنند.
از آنجایی که این فایل سرور صرفاً به ذخیره سازی و اشتراک گذاری فایل اختصاص دارد، توانایی رسیدگی به درخواست های بیشتر و امکان دسترسی سریعتر به فایل ها را دارد که همگی باعث افزایش بهره وری می شوند.
همچنین با پیکربندی ویژگی‌های امنیتی پیشرفته مانند فایروال‌ها و سیستم‌های تشخیص نفوذ، می‌توان امنیت داده‌های سرورهای فایل اختصاصی را در برابر دسترسی‌های غیرمجاز یا حملات سایبری افزایش داد.
فایل سرور غیر اختصاصی
یک فایل سرور غیر اختصاصی عملکردی مشابه یک سرور فایل اختصاصی دارد، اما با این تفاوت که یک سرور فایل غیر اختصاصی محدود به ذخیره سازی و اشتراک گذاری فایل نیست و از انعطاف لازم برای استفاده چند منظوره برخوردار است که به لطف کسب و کارها می تواند میزان مصرف منابع و کارایی شبکه را افزایش دهد.
به این ترتیب این فایل سرورها می توانند همزمان به عنوان یک ایستگاه کاری کار کنند و سایر کارهای روزانه را نیز انجام دهند.
البته شایان ذکر است که به طور کلی فایل سرور غیر اختصاصی فضای ذخیره سازی کمتر و امنیت کمتری را برای شبکه فراهم می کند که احتمال نشت اطلاعات و حملات بدافزار را بیشتر می کند. از طرفی استفاده چند منظوره از فایل سرور می تواند بار سرور را افزایش داده و در نتیجه عملکرد آن را کاهش دهد.
با تمام این اوصاف، اگر قصد استفاده از فایل سرور غیر اختصاصی را دارید و نگران امنیت آن هستید، می توانید با اقدامات امنیتی مناسب مانند تنظیم قوانین فایروال، استفاده از نرم افزارهای آنتی ویروس و … خطرات ناشی از امنیت پایین آنها را به حداقل برسانید.
نکات مهم برای بهبود امنیت سرورهای فایل
برای اینکه مخزن ذخیره فایل خود را به محیطی امن و قابل اعتماد تبدیل کنید، توصیه می کنیم راه حل های زیر را پیاده سازی کنید:
- چندین نسخه پشتیبان از داده ها و فایل های موجود در فایل سرور به طور منظم تهیه کنید تا در صورت حمله هکرها یا خرابی سرور فایل، امکان بازیابی فایل وجود داشته باشد.
- مجوزهای لازم برای دسترسی به فایل سرور و انجام عملیات های مختلف روی فایل ها و پوشه ها را با دقت تنظیم کنید تا کلاینت های غیرمجاز نتوانند از سرور فایل سوء استفاده کرده و آن را مختل کنند.
- برای تایید هویت مشتریان از روش هایی مانند رمز عبور، بیومتریک و غیره استفاده کنید.
- برای ایمن سازی ارتباط بین مشتری و فایل سرور، گواهینامه امنیتی SSL/TLS را فعال کنید.
- به طور هوشمند فایروال را برای شناسایی و مسدود کردن حملات رایج شبکه مانند DDOS و اسکن پورت پیکربندی کنید.
- برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به فایل‌ها و داده‌ها، از روش‌های رمزگذاری در سطح فایل، سطح دیسک یا سطح شبکه استفاده کنید.
- از یک برنامه ضد ویروس یا ضد بدافزار برای محافظت از سرور فایل خود در برابر ویروس ها و بدافزارها استفاده کنید.
- تجزیه و تحلیل گزارش ها و نظارت بر عملکرد سرور فایل را فراموش نکنید. برای بررسی لاگ های سرور می توانید از مقاله فایل های لاگ لینوکس و ویندوز کمک بگیرید.
نحوه راه اندازی فایل سرور در ویندوز
برای راه اندازی فایل سرور در ویندوز، کافیست مراحل زیر را دنبال کنید:
۱) ویژگی سرور فایل را اضافه کنید
روی Start کلیک کنید و Server Manager را انتخاب کنید.
روی Add Roles and Features کلیک کنید تا جادوگر اضافه کردن ویژگی های جدید باز شود.
۳ با کلیک بر روی Next قسمت اول را رد کنید، اما از Server Roles گزینه File Server را انتخاب کنید و طبق دستورالعمل پیش بروید و در نهایت با کلیک روی بستن، wizard را ببندید.
۲) اشتراک گذاری فایل را شروع کنید
پس از نصب ویژگی سرور فایل، زمان پیکربندی اشتراک گذاری فایل و کاربران مجاز است:
به منوی اصلی Server Manager رفته و از قسمت ROLES AND SERVER GROUPS بر روی Files and Storage Services کلیک کنید.
روی گزینه Shares کلیک کنید و سپس روی فلش کنار Tasks کلیک کنید و گزینه New Share را انتخاب کنید.
از جادوگر New Share، SMB Share – Quick را انتخاب کرده و روی Next کلیک کنید.
گزینه Type a custom path را علامت بزنید و مسیر پوشه ای را که قصد اشتراک گذاری آن را دارید وارد کنید.
یک نام دلخواه برای این پوشه انتخاب کنید و اگر نام خاصی در ذهن ندارید بگذارید به عنوان پیش فرض باقی بماند که نام پوشه انتخابی شماست.
۳) تنظیم مجوزهای دسترسی
اگر می خواهید مجوزهای دسترسی فایل به اشتراک گذاشته شده را تغییر دهید، کافیست روی فایل کلیک راست کرده و Properties را انتخاب کنید.
سپس با استفاده از تب Security و Sharing تغییرات لازم را در زمینه مجوزهای دسترسی و نحوه اشتراک گذاری فایل ها اعمال کنید.
۴) تنظیم سهمیه یا Quota های دیسک
اگر می خواهید میزان فضای دیسک مورد استفاده برای ذخیره فایل های سرور فایل را کنترل کنید، می توانید سهمیه مربوطه را پیکربندی کنید.
روی Start کلیک کنید و Server Manager را انتخاب کنید.
به بخش File and Storage Services رفته و Disk Quotas را انتخاب کنید.
روی Task کلیک کرده و New Disk quota را انتخاب کنید.
سپس، محدودیت های لازم را بر اساس دستورالعمل های جادوگر تنظیم کنید.
جمع بندی
سرورهای فایل به عنوان یک مخزن مرکزی برای ذخیره فایل های مورد نیاز مشتریان و کاربران شبکه استفاده می شوند. با استفاده از این سرور دیگر نیازی نیست فایل های لازم را با استفاده از درایوهای فلش به کلاینت های شبکه منتقل کنید یا درگیر عملیات هایی مانند همگام سازی فایل ها باشید. بنابراین، به طور کلی، اگر بتوانید در تعیین دسترسی مشتریان به درستی عمل کنید و عملیات مجاز هر کاربر را با دقت تعیین کنید، مطمئناً کاربران از اشتراک گذاری و تبادل سریع فایل ها با یکدیگر بسیار بسیار رضایت خواهند داشت. از طرفی فضای ذخیره سازی سیستم های کلاینت تا حد زیادی صرفه جویی می شود.
