بازبینی مداوم سلامت هارد دیسک می‌تواند از، از دست رفتن اطلاعات به دلیل خرابی‌های منطقی، مکانیکی و فیزیکی جلوگیری کند. در این مطلب، چند روش هوشمندانه برای بررسی هارد دیسک و اطمینان از سلامت آن، همچنین مراحل بازیابی اطلاعات از دست رفته هاردهای آسیب‌دیده با استفاده از بهترین نرم‌افزار بازیابی اطلاعات در جهان، یعنی Stellar Data Recovery Premium را به شما معرفی می‌کنیم. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
هارد دیسک اطلاعات مهمی مانند اطلاعات شخصی شما و فایل‌های سیستم عامل را در خود ذخیره می کند. با این حال، هارد دیسک های مکانیکی وسایلی بسیار حساس هستند و احتمال آسیب دیدگی فیزیکی یا در هم شکستن آن ها بسیار زیاد است. شوک مکانیکی، درایوهای معیوب، استفاده نادرست یا جابجایی ناصحیح درایو یا سیستم، می‌توانند موجب خطاهایی از سوی دیسک شوند که به خرابی منطقی، آسیب مکانیکی یا شکستگی فیزیکی منجر می‌شوند. همچنین، استفاده مداوم از این دستگاه‌ها باعث فرسودگی آن‌ها شده که در نهایت به خرابی و آسیب دیدنشان منجر می‌شود.
داده‌ها در هر شرایطی ممکن است از دست بروند، مگر اینکه مراقبت‌های مناسبی از هارد دیسک خود انجام دهید. در این مورد، فرقی نمی‌کند که هارد دیسک شما روی لپتاپ، کامپیوتر شخصی یا سرور نصب شده باشد. با این حال، گفتن این موضوع آسان‌تر از انجام دادن آن است.
در این راهنما، موثرترین روش‌های بررسی سلامت هارد دیسک را معرفی می‌کنیم و به شما نشان می‌دهیم که چگونه میتوانید با یک برنامه‌ریزی زمانبندی شده برای بررسی دیسک و انجام بهینه‌سازی‌ها با کمک یادگیری ماشین و استفاده از اپلیکیشن تقویم سیستم خود، هارد دیسک خود را در بهترین حالت ممکن نگه دارید. همچنین، مراحل بازیابی داده‌ها از روی هارد دیسک‌های خراب را به طور کامل توضیح می‌دهیم. به خاطر داشته باشید که حوادث ناگوار هیچ‌گاه قابل پیش‌بینی نیستند.
روش های چک کردن سلامت هارد (بانرم افزار و با خود ویندوز)
۱- از ابزار هوشمند استفاده کنید
تکنولوژی پایش، تحلیل و گزارش‌دهی (SMART) از وضعیت و عملکرد هارد دیسک، یک سیستم نظارت بر دیسک است که روی هارد دیسک‌ها، درایوهای حالت جامد و ابزارهای ذخیره‌سازی eMMC نصب شده است. داده‌های SMART اطلاعات مهمی درباره سلامتی هارد دیسک ارائه می‌دهد، از جمله علائم هشداردهنده برای خرابی‌ها یا خطاهای قریب‌الوقوع.
برای دسترسی و بررسی داده های دیسک SMART، از خط فرمان استفاده کنید.(در قسمت جستجوی ویندوز-پایین سمت چپ- تایپ کنید CMD و اینتر بزنید) حالا، دستور WMIC و سپس، diskdrive get status را تایپ کنید (تصویر زیر). با این کار هیچ اطلاعاتی به شما نشان داده نمی شود، فقط اگر هارد در وضعیت خوبی قرار داشته باشد، پیام «OK» را روی صفحه مشاهده می کنید.
همچنین، می‌توان از ابزارهای مبتنی بر GUI مانند Drive Monitor استفاده کرد که به نرم‌افزار Stellar Data Recovery Premium یا CrystalDiskInfo افزوده شده‌اند. هر دو ابزار در گزارش‌دهی اطلاعات دیسک SMART عملکرد بسیار خوبی دارند. با این حال، Drive Monitor از رابط کاربری بهتری برخوردار است و درایو را در حین کار بررسی می‌کند. علاوه بر این، نظارت بر عملکرد درایو امکان اسکن و یافتن بدسکتورهای دیسک و ترمیم آن‌ها را در صورت تشخیص ناسالم بودن درایو فراهم می‌کند.
شکل ۴: روی DRIVE MONITOR کلیک کنید تا سلامت هارد دیسک بررسی شود
شکل ۵: گزینه DRIVE MONITOR در Stellar Data Recovery Premium
۲- بازرسی فیزیکی هارد دیسک
اگر داده‌های روی درایو خارجی یا داخلی گهگاه دچار آسیب می‌شوند، ممکن است درایو با یک مشکل فیزیکی مواجه شده باشد. به عنوان مثال، اگر بازوی آکتواتور به شدت روی پلاتر سابیده شود، صدای تق تق ایجاد می‌شود که نشان‌دهنده وجود مشکلات فیزیکی در درایو است.
در ادامه به شما می گوییم چگونه می توانید درایو داخلی یا خارجی خود را از نظر فیزیکی بررسی کنید:
- هنگامی که درایو به سیستم متصل است، توجه کنید که آیا هر نوع صدای سابیده، غژغژ یا دیگر صداهایی را می‌شنوید. همچنین، بررسی کنید که آیا درایو هر از گاهی دست از چرخیدن باز می‌دارد یا خیر.
- با تشخیص هر گونه ناهنجاری، بلافاصله درایو خود را کلون کنید. برای این کار از نرم‌افزارهای کلونینگ درایو مانند Drive Monitor که قبلاً توضیح داده شد، استفاده کنید. برای کلون کردن، باید هارد درایوی با همان فضا برای ذخیره‌سازی یا بیشتر از درایو آسیب‌دیده داشته باشید.
۳-تست سرعت خواندن یا نوشتن
میتوانید چند تست روی درایو خود انجام داده و عملکرد آن را با استفاده از ابزاری مانند CrystalDiskMark بررسی کنید. این نرم‌افزار یک ابزار استاندارد برای تست دیسک است که سرعت خواندن و نوشتن دیسک‌هایی مانند هارد درایو، SSD، کارت SD یا درایو USB و مشابه آن را ارزیابی می‌کند.
اگر سرعت دستگاهتان پایین‌تر از حداقل قابلیت خواندن/نوشتن درایو است که معمولاً در وب‌سایت محصول ذکر می‌شود، باید درایو خود را بهینه‌سازی کنید تا سلامت آن حفظ شود.
سرعت پایین خواندن و نوشتن نشانه‌ای از وجود مشکل مهم در درایو است که باید آن را به سرعت حل کرد. از نکات زیر برای بهینه‌سازی سخت‌افزار خود استفاده کنید تا سلامت هارد دیسک را تضمین کنید.
اگر هاردتان مشکل دارد: اجرای کارهای بهینه سازی دیسک
۱-یکپارچه سازی دیسک
تکه‌تکه شدن اطلاعات در دیسک باعث کاهش سرعت خواندن و نوشتن می‌شود. این اتفاق در حین استفاده معمول از هارد درایو و عملیات خواندن، نوشتن و حذف داده‌ها رخ می‌دهد. وجود مناطق داده‌ای منقطع و تکه‌تکه بر روی هارد، فشار زیادی بر آن تحمیل می‌کند و در نتیجه درایو مجبور است برای دستیابی به هر تکه از داده‌ها حرکت‌های بیشتری انجام دهد.
تکه‌تکه شدن داده‌ها باعث افزایش بیش از حد دمای درایو نیز می‌شود که این مسئله می‌تواند به خرابی آن منجر شود. برای یکپارچه‌سازی یا دیفرگمنت این بخش‌های داده‌ای منقطع روی هارد دیسک، کارهای زیر را انجام دهید:
- بر روی درایو موردنظر راست کلیک و Properties را انتخاب کنید.
- ابتدا سربرگ Tools را انتخاب و سپس، روی دکمه Optimize در بخش Optimize and defragment the drive کلیک کنید.
پنجره جدیدی باز می شود. درایو موردنظر را انتخاب و روی دکمه Optimize کلیک کنید. باید به عنوان ادمین اجازه بدهید تا کار بهینه سازی (دیفرگمنت) انجام شود.
نکته: می توانید با نگهداشتن کلید کنترل همه درایوها را با هم انتخاب و بهینه سازی کنید. در هر حال، عمل بهینه سازی به ترتیب روی درایوها انجام می شود.
۲- از بالارفتن دما جلوگیری کنید
تمرکز بر دیفرگمنت (Defragment) یا یکپارچه‌سازی، یکی از روش‌های مؤثر برای جلوگیری از افزایش دمای درایو است. با این حال، عوامل مختلفی مانند تهویه ناکافی یا جریان هوای نامناسب هم می‌توانند باعث افزایش ناگهانی دما در درایو شوند. اگر از ابزاری برای نظارت بر وضعیت درایو استفاده می‌کنید، این ابزار معمولاً به طور خودکار شما را از وضعیت دمایی درایو مطلع می‌سازد. همچنین، میتوانید از نرم‌افزار Open Hardware Monitor برای سیستم‌عامل ویندوز استفاده کنید که به شما امکان مانیتورینگ دماهای مختلف اعم از پردازنده‌ها، هارد درایو و دمای محیط را به صورت ساده‌تر فراهم می‌کند.
علاوه بر آن، می توانید:
- تغییرات لازمی را اعمال کنید، مانند انتقال هارد دیسک به محیطی خنک‌تر یا دور کردن آن از جریان هوای گرم، و یا نزدیک‌تر کردن آن به پنکه.
- برای کاهش دما، از خنک کننده‌های لپتاپ استفاده کنید.
- اگر همچنان مشکل گرم شدن هارد ادامه داشت، بهتر است آن را با یک هارد جدید جایگزین کنید.
۳- انجام اسکن های CHKDSK
دستور CHKDSK آخرین راه حل ممکن برای بررسی سلامت هارد دیسک است. با استفاده از این دستور، میتوانید بدسکتورها را شناسایی و خطاهای درایو را ترمیم کنید که بیشتر در زمانی آشکار می‌شوند که بدون رعایت شرایط ایمنی، درایو را از جای خود درآورده باشید. همچنین، قطع برق ناگهانی، نوسانات برق یا دستکاری نادرست نیز می‌توانند باعث بروز خطاهای درایو و آسیب رساندن به سکتورهای آن شوند که به نوبه خود باعث شناسایی بیشتر بدسکتورها می‌شود.
- برای اجرای اسکن CHKDSK، پنجره Camman Prompt را باز کنید (cmd را در علامت جستجوی پایین سمت چپ ویندوز تایپ کنید و اینتر بزنید) و دستور زیر را در آن تایپ کنید: chkdsk /r /f X. اینتر بزنید. به جای X در این دستور اسم درایو موردنظر خود را بنویسید.
۴- میان افزارها را به روز رسانی کنید
میان‌افزار، نرم‌افزاری است که روی سخت‌افزارها نصب شده و به برقراری تعامل بین درایوها و سیستم عامل کمک می‌کند. در اینجا، سخت‌افزار به معنای هارد دیسک است. میان‌افزار وظیفه ارتباط و تبادل اطلاعات بین سیستم عامل و درایوها را بر عهده دارد. به روزرسانی میان‌افزار هارد درایو، به ارتقای عملکرد درایو کمک می‌کند، آسیب‌پذیری‌های امنیتی را برطرف می‌کند و مشکلات مربوط به ناسازگاری را حل می‌کند.
احتیاط کنید: به روزرسانی میان افزار تاثیر بسیار زیادی روی عملکرد درایو می گذارد؛ اما به همان اندازه می تواند باعث خرابی درایو شما هم بشود. پس، قبل از هر به روز رسانی، از داده های خود پشتیبان تهیه کنید. همچنین، پیش از دستکاری میان افزارهای هارد درایو، دستورالعمل را با دقت بخوانید.
۵- درایوهای دیسک را به روز رسانی کنید
درایوها را به راحتی و با آسایش می‌توان نصب یا به‌روزرسانی کرد. هنگامی که به بهینه‌سازی هارد دیسک می‌پردازیم، آن‌ها نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. باید اطمینان حاصل کنید که درایورهای هارد درایو نیز مانند نرم‌افزارها به آخرین نسخه پایدار آن‌ها به‌روزرسانی شده‌اند.
به‌روزرسانی درایورها، تعامل بین سخت‌افزار (هارد دیسک) و نرم‌افزار (سیستم عامل) را بهبود می‌بخشد. این به‌روزرسانی‌ها، پشتیبانی بهتری را برای سیستم فراهم می‌کنند و باگ‌هایی که ممکن است منجر به مشکلاتی مانند عدم شناسایی درایو یا خطای BSOD شوند را برطرف می‌کنند.
جمع بندی
خرابی هارد دیسک یک اتفاق بسیار رایج است و همانطور که در این مطلب توضیح داده شده است، ممکن است به دلایل متعددی رخ دهد. بررسی مداوم هارد درایو می‌تواند کمک کند تا از وقوع شرایطی مانند از دست دادن اطلاعات به دلیل نقص‌های منطقی، مکانیکی و فیزیکی جلوگیری شود. میتوانید از ابزارهای نرم‌افزاری مانند Drive Monitor استفاده کنید که افزونه‌ای برای نرم‌افزار Stellar Data Recovery Premium است و برای نظارت بهتر بر درایو، بازرسی‌های فیزیکی را انجام می‌دهد.
